MVK Valkenburg en de Orion Eenheden; MVK Valkenburg, 27 mei 2000

De Orions van MARPAT, deel 2; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

Marinevliegkamp Valkenburg is de thuisbasis van de Nederlandse Orion vloot van de Marine Luchtvaartdienst. Het vliegveld ligt in het westen van het land bij Katwijk aan Zee en leiden. Op deze basis staan de twee Orion squadron gestationeerd. Deze twee historische squadrons, zijn het 320 Squadron en het 321 Squadron.

De historie van MVK Valkenburg gaat terug naar het jaar 1939. Op 17 april 1939, werd begonnen met de aanleg van het militaire vliegveld Valkenburg. De aanleg ervan werd uitbesteed aan de Nederlandsche Heidemaatschappij die uit de wijde omgeving ruim duizend, voornamelijk werkloze, arbeiders aantrok om de klus te klaren. De aanleg van het vliegveld gebeurde hierbij in het kader van een werkverschaffingsproject van de Nederlandse overheid. Tijdens de Duitse invasie in mei 1940, is om het vliegveld zwaar gevochten ondanks het feit dat het vliegveld nog werd bemalen en niet vlieg gereed was. Dit laatste stuk informatie was de Duitse plannenmakers toen nog niet bekend. Duitse parachutisten veroverden het vliegveld op 10 mei 1940. Na de bezetting arriveerden er meteen ruim 60 Duitse transportvliegtuigen van het type Ju-52. Het gevolg was dat, toen het eerste transportvliegtuig landde, deze al meteen werd afgeremd door de zachte bodem omdat het vliegveld nog niet af was. De vliegers van deze toestellen had nog niets in de gaten en al snel hing kort achter het eerste toestel de volgende Junker. Toen men het eerste toestel nog bij het begin van de landingsbaan zag staan, was het kwaad al geschied, want transportvliegtuig nummer twee boorde zich in nummer één. Dit scenario herhaalde zich nog een aantal keer voordat men doorhad wat er bij het landen op het vliegveld plaatsvond.

De Duitse bezetters bouwden het vliegveld verder af en namen het in gebruik als "Fliegerhorst Katwijk". Zij stationeerden er bijna alleen maar eenmotorige jachtvliegtuigen vanaf het najaar van 1940 tot in april 1942. De belangrijkste taak was de luchtverdediging van de kuststreek en het begeleiden van scheepskonvooien op de Noordzee. Van 30 april tot en met 7 mei 1945, vonden boven vliegveld Valkenburg voedsel droppings plaats door Lancasters van de RAF en B17G-toestellen van de USAF. In 1946, werd op Valkenburg de nr.1 Transport Vliegtuig Afdeling (TransVA) opgericht van de Luchtmacht. Op 15 oktober 1947, werd het vliegveld door de

Luchtmacht overgedragen aan de Marine Luchtvaartdienst. Na deze overdracht kreeg het vliegveld de naam "Marine Vliegkamp Valkenburg" (afgekort MVKV). De eerste commandant van de vliegbasis werd Pieter Jacob Elias in 1949. Door de Koninklijke Marine werden toen de squadrons 320 en 321 gestationeerd op Valkenburg. Deze eenheden hadden opsporing en bestrijding van Russische onderzeeboten als taak. Hiervoor hadden ze in het verleden achtereenvolgens de Lockheed Neptune, de Breguet Atlantic en tegenwoordig de Lockheed P-3 Orion ter beschikking. Sinds de sluiting van het militaire vliegveld Ypenburg bij Den Haag in 1991, fungeert het Marine Vliegkamp als ceremoniële basis voor VIP-vluchten voor het Koninklijk Huis, het kabinet en buitenlandse staatshoofden.

Het 320 Squadron is de eerste eenheid dat op Valkenburg staat gestationeerd. Het 320 Dutch Squadron RAF was een maritiem squadron dat in Pembroke Dock werd opgericht als onderdeel van de Britse Royal Air Force op 1 juni 1940. Van juni tot en met oktober 1940, stond het squadron onder commando van Lt.Cdr. J. M. van Olm en daarna tot maart onder Lt.Cdr. Willem van Lier. Hun motto was "We Are Guided By The Mind Of Liberty". Na de meidagen van 1940, vlogen acht tweemotorige Fokker T.VIIIw vliegtuigen naar Engeland. Dit vormde de basis van het 320 squadron. Twee Fokkers gingen bij deze vlucht verloren. Na een korte periode in deze rol werden de andere Fokkers onbruikbaar. Vanaf augustus werden Anson vliegtuigen ingezet bij de eenheid en in oktober werden die aangevuld met Hudsons. Op 18 januari 1941, ging het squadron samen met het 321 Dutch Squadron RAF. Na de bevrijding van België werd het squadron overgeplaatst naar Melsbroek op 18 oktober 1944 en naar Achmer in Duitsland op 30 april 1945. Op 2 augustus 1945 kwam het squadron onder het commando van de Marine Luchtvaart Dienst in Nederland. Het squadron staat sindsdien gestationeerd op Marine Vliegkamp Valkenburg. Na de Tweede Wereldoorlog werd het squadron in Nederland ingezet in de rol van onderzeeboot opsporing en de bestrijding hiervan. Ook kreeg de eenheid SAR taken, waarbij de vliegtuigen werden ingezet voor zoekacties op zee. Tijdens de Koude Oorlog vloog het 320 Squadron met de Grumman S-2 Tracker, de Lockheed P-2 Neptune en de Breguet Atlantic Het squadron vliegt tegenwoordig met de P-3C Orion.

Het tweede squadron op Valkenburg is het 321 Squadron en is eveneens met de P-3C Orion uitgerust. Het 321 Dutch Squadron RAF was een maritiem squadron dat werd opgericht te Pembroke Dock als onderdeel van de Royal Air Force op 1 juni 1940. De eenheid zou bestaan uit personeel van de Marine Luchtvaart Dienst dat uit Nederland was gevlucht na de Duitse inval. Door een tekort aan personeel werd het squadron ontbonden en toegevoegd aan het 320 Dutch Squadron RAF op 18 januari 1941. Het squadron werd op 15 augustus 1942, te Trincomalee in Ceylon heropgericht met personeel van de Marine Luchtvaart Dienst dat gedurende de Japanse invasie vanuit Nederlands-Indië naar Ceylon gevlucht was. Op deze locatie werd het 321 Squadron uitgerust met Amerikaanse Catalina watervliegtuigen. In december 1942, arriveerden de eerste vijf van de zes Catalina's uit de Verenigde Staten. Deze toestellen werden overgevlogen door Amerikaanse ferry-piloten. Later werden er nog eens zes Catalina’s toegevoegd aan de vloot. China Bay op Ceylon zou gedurende de hele Tweede Wereldoorlog de thuisbasis van het 321 Squadron blijven, met diverse detachementen in Afrika, India en de Cocos Eilanden. Het squadron werd op 8 december 1945 in Batavia door de RAF overgedragen aan de Marine Luchtvaart Dienst. Na de Tweede Wereldoorlog, werd het 321 Squadron net als het 320 Squadron op MVK Valkenburg gestationeerd. Tegenwoordig staat de eenheid hier nog steeds gebaseerd en is het squadron uitgerust met de P-3C Orion.