Gevechtsvliegtuigen in Europa; Leeuwarden 6 & 7 juli 2001

De Luchtmacht Open Dagen, deel 1; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

Ook dit jaar weer, worden de traditionele luchtmachtdagen gehouden in Nederland. Dit jaar is vliegbasis Leeuwarden in het noorden van het land aan de beurt om de open dagen te organiseren. De luchtmachtdagen worden altijd gehouden op vrijdag en op zaterdag. Jaarlijks trekken deze dagen ruim 200.000 bezoekers.

Tijdens de luchtmachtdagen op vliegbasis Leeuwarden, zijn er veel vliegtuigen uit Ne- derland en zijn partners te zien. Tijdens deze dagen worden er veel gevechtsvlieg- tuigen aan het publiek getoond. In dit overzicht wordt aangegeven welke toestellen er op de luchtmachtdagen aanwezig waren. De ontwikkeling van de F-16 begon in 1965 met het Advanced Day Fighter (ADF) project. Dit vliegtuig zou moeten kunnen opereren naast een zwaardere straaljager uit het F-X project die later bekend zou worden als de F-15 Eagle. De F-16 kwam al snel in beeld in Europa om daar de F-104 Starfighter te vervangen. De F-16 zou het ideale vliegtuig zijn voor eventuele gevechten aan het IJzeren Gordijn. Er ontstond een initiële groep van 4 landen die de eerste exportklanten van de F-16 zouden worden. Deze landen waren België, Dene- marken, Nederland en Noorwegen. Vanaf februari 1975 werd deze samenwerking gestart in Europa. In juni 1975, besloten deze 4 landen om gezamenlijk de F-16 aan te schaffen. Op 17 augustus 1978, nam de USAF de eerste F-16 in ontvangst. Op 29 januari 1979, werd de eerste in Europa gebouwde F-16 voor de Belgische Luchtmacht afgeleverd. Nederland volgde op 6 juni 1979. De F-16 zou onder andere in Nederland een van de meest succesvolle straaljager allertijden worden. De Mid-Life Update was een drastische ingreep om de snel verouderende F-16’s te moderniseren in Europa. De leveringen van de MLU kits werd gestart in oktober 1996 en werd voltooid in 1999.

De Mikoyan Gurevic MiG-21 (NATO codering “Fishbed”) was het eerste vliegtuig van Sovjet makelij, dat geschikt was voor zowel de rol van gevechtsvliegtuig en de rol van interceptor. Het toestel was als eerste instaat om snelheden boven de Mach 2 te bereiken. De MiG-21 is in zijn primaire rol van onderscheppingsjager vergelijkbaar met de Amerikaanse Lockheed F-104 Starfighter, de Amerikaanse Northrop F-5 en de Dassault Mirage III. De eerste MiG-21 varianten opereerden in de interceptorrol naast de Su-7 en later de Su-9. Net als vele andere vliegtuigen, was de MiG-21 gebouwd

voor gevechten op korte afstanden. Het toestel was in staat om slechts 45 minuten in de lucht te blijven. Bij latere varianten van de MiG-21 werd dit probleem opgelost door een veel grotere brandstofcapaciteit. De MiG-21 was een vliegtuig dat gemakkelijk te bouwen, vliegen en onderhouden was, om die reden is de MiG-21 een enorm export succes geworden. De Mikoyan Gurevic MiG-29 (NATO codering “Fulcrum”) is een gevechtsvliegtuig van de vierde generatie, dat ontwikkeld is door de voormalige Sovjet-Unie. De MiG-29 werd aan het eind van de jaren 70 ontwikkeld als een luchtoverwichtjager voor de korte afstand. De MiG-29 wordt gezien als de Russische tegenhanger van de Amerikaanse F-16 Fighting Falcon. De MiG-29 werd voor het eerst publiekelijk getoond aan het westen in 1986 in Finland. De MiG-29 heeft de rol van de MiG-21 Fishbed en de MiG-23 Flogger volledig overgenomen in de Oost-Europese landen en in Rusland. De primaire rol van de MiG-29 is het verdedigen van het luchtruim tegen ongewenste indringers.

De SEPECAT Jaguar is een jachtbommenwerper die aan het begin van de jaren 60 was ontwikkeld door een Frans-Engels samenwerkingsverband. De vliegtuigbouwers verenigden zich voor de ontwikkeling van de Jaguar in de Société Européenne de Production de l'Avion d'École de Combat et d'Appui Tactique (SEPECAT). Het eerste prototype van de Jaguar vloog op 8 september 1968. Vanaf 1973 werden de eerste Jaguars geleverd voor de AdlA. In totaal werden er 160 single seat Jaguars en 40 dual seat Jaguars aangeschaft in Frankrijk. De Jaguar werd in eerste instantie ontwikkeld als een trainingsvliegtuig wat later zou resulteren in de ontwikkeling van de Alpha-Jet. Het toestel was te goed en te geavanceerd om als een trainer te kunnen fungeren. De nood om een trainer te ontwikkelen bleef in Frankrijk hierdoor bestaan. De Dassault/Dornier Alpha-Jet is een licht aanvalsvliegtuig en een geavanceerde trainer en is geproduceerd door Dassault Aviation uit Frankrijk en Dornier uit Duitsland. Het toestel is wereldwijd bij verschillende luchtmachten in gebruik. Het eerste Franse prototype maakte zijn eerste vlucht in Istres op 26 oktober 1973. Het eerste Duitse prototype volgende op Oberpfaffenhofen op 9 januari 1974. De Franse luchtmacht besloot om de Alpha-Jet voornamelijk te gebruiken als trainer. Naast Frankrijk en Duitsland zouden ook België en Portugal de Alpha-Jet in Europa gaan gebruiken.

De Dassault Mirage 2000 is een Frans multirole gevechtsvliegtuig van Dassault Aviation. Het eerste prototype van de Mirage 2000 vloog voor het eerst op 10 maart 1978. Het eerste productietoestel vloog voor het eerst op 20 november 1982. De eerste operationele versie was een luchtverdedigingsjager, namelijk de Mirage 2000C. De Mirage 2000B was de met twee zitplaatsen een luchtverdedigingsjager en trainer versie. De Mirage 2000N jachtbommenwerper werd ontwikkeld voor de aanval met de Air Sol Moyenne Portee-kernraketten. Deze versie vloog voor het eerst op 3 februari 1983. De Mirage 2000D was gelijk aan de 2000N maar alleen geschikt voor de aanval met conventionele wapens en voor close air support. Het prototype was een aangepaste 2000N en vloog voor het eerst op 19 februari 1991. De opvolger van de Jaguar is de Dassault Rafale welke voor het eerst in dienst kwam in 2006 bij de Franse luchtmacht. De Rafale is een modern vliegtuig net als de Zweedse Saab Gripen en de Eurofighter. Het toestel is ontwikkeld uit een afscheidingsproject van de Eurofighter en de Gripen. De Rafale blijkt een fantastisch allround vliegtuig te zijn die elke rol gemakkelijk kan vervullen. Het toestel kan een grote wapenlast dragen. De Rafale wordt in drie varianten gebouwd namelijk de Rafale B (Biplace) welke een trainer versie is, de Rafale C (Chasse), als standaard jachtbommenwerper voor de luchtmacht en de Rafale M (Marine) welke als standaard jachtbommenwerper dient voor de Franse marine.