De Duitse F-104G Starfighter; Gilze-Rijen, 2 - 8 juli 2002

De Lockheed F-104 Starfighter, deel 2; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

De F-104G Starfighter is de meeste gebruikte variant van het toestel in Europa. Het toestel is speciaal voor de West-Duitse Luftwaffe ontwikkeld tijdens de hoogte dagen van de Koude Oorlog. Ook de TF-104G en de RF-104G zijn Starfightervarianten die zijn doorontwikkeld uit de F-104G voor training en verkenningsvluchten.

De Lockheed F-104G Starfighter is een doorontwikkelde variant van het toestel bestemd voor de Duitse Luftwaffe en het Europese scenario tijdens de Koude Oorlog. Naast de interceptorrol, werd deze variant ook geschikt gemaakt voor het dragen van grondwapens. Er zijn in totaal 1122 vliegtuigen van dit type gebouwd voor de verschillende luchtmachten in Europa. De toestellen zijn gebouwd door Lockheed en onder licentie Canadair en een consortium van European Europese bedrijven dat bestond Messerschmitt/MBB, Dornier, Fiat, Fokker en SABCA. De F-104 heeft een versterkte romp en vleugelstructuur vergeleken met eerdere varianten. Ook heeft de F-104G een grotere brandstofcapaciteit. Deze variant van de Starfighter heeft ook een steviger landingsgestel en is uitgerust met grotere banden. Het toestel ontving ook grotere kleppen zodat het toestel beter kon manoeuvreren. De vernieuwde avionica zorgde ervoor dat het toestel ook kon opereren in de air to ground rol. De Starfighter werd hiervoor uitgerust met de Autonetics NASARR F15A-41B radar, het Litton LN-3 Inertial Navigation System en infrarood apparatuur. Voor de nucleaire rol is de F-104G uitgerust met een single 1-Mt B-43 nucleaire bom onder de romp op het centerline hardpoint. Er werden ongeveer 250 Luftwaffe Starfighters toegewezen aan de nucleaire strijdkrachten van de NATO. Tijdens het hoogtepunt van de Koude Oorlog stonden er continue zes nucleair uitgeruste Starfighter 24 uur per dag op QRA.

De F-104F is de trainer versie van de F-104G Starfighter van de eerste generatie. Er zijn in totaal 30 F-104F vliegtuigen geleverd aan de Duitse luchtmacht. De Luftwaffe is wereldwijd de enige operator geweest van de F-104F. Deze variant van de Starfighter heeft niet lang gediend, want alle toestellen waren bij de Luftwaffe uit dienst gesteld aan het einde van 1971. De F-104F was slechts een interim ontwerp dan niet geschikt was voor gevechtshandelingen. Het toestel had geen radar en kon dus veel wapens niet meevoeren die de F-104G wel kon meevoeren. De TF-104G is net als de F-104F

de trainer versie van de F-104G Starfighter. Deze Starfighter variant heeft wel alle apparatuur aan boord die in de verbeterde F-104G zijn verwerkt. Het grote verschil is de dubbele cockpit die de TF-104G heeft. Ook heeft de TF-104G in vergelijking met de single seat variant geen boordkanon. Ook de interne brandstofcapaciteit is door de tweede cockpit verminderd. De TF-104G heeft daarom een kleinere operationele reikwijdte dan de F-104G. Onder de centerline van de TF-104G kan niets worden opgehangen, omdat het toestel geen centerline pylon heeft. Het toestel wordt te zwaar wanneer dit ophangpunt er wel zou zijn. Er zijn in totaal ruim 220 TF-104G Starfighters gebouwd waarvan de meeste hebben gediend bij de Luftwaffe.

Voor de fotoverkenningsvluchten had Lockheed de RF-104G ontwikkeld. Deze variant van de Starfighter zou worden uitgerust met een aantal interne camera’s speciaal ontwikkeld voor luchtopnamen. De zijn in totaal 189 vliegtuigen van dit type geleverd aan de Duitse, Nederlandse en Italiaanse luchtmacht. Het grootste deel van deze vliegtuigen hebben gediend bij de West-Duitse luchtmacht. Net als de TF-104G, heeft de RF-104G geen boordwapen achter de cockpit zitten. Ook hier is door ruimte gebrek gekozen om dit wapen weg te laten. Op deze plaats heeft de RF-104G een drietal KS-67A camera’s zitten die onder verschillende hoeken zijn geplaatst. De Duitse RF-104G’s vlogen zowel bij de Luftwaffe als bij de Marineflieger. De Duitse toestellen vlogen alleen met de interne camera’s rond, terwijl de Nederlandse en Italiaanse vliegtuigen ook vaak de Orpheus pod op de centerline hadden hangen. De Orpheus pod was ontwikkeld in Nederland door het bedrijf Oude Delft, het Nationaal Lucht en Ruimtevaart Laboratorium en Fokker. De Orpheus weegt 350 kg en wordt op de centerline van zijn drager gemonteerd. De pod is optimaal ontwikkeld voor gebruik bij hoge snelheden tussen de 500 en 1000 km/h op lage vlieghoogten van 30 tot 500 meter. De pod bevat vijf daglicht camera’s en een infrarood lijnscanner (IRLS). De IRLS had een scanrate van 200 frames per seconde en had een filmlengte van 45 meter bij zich. De Pods werden later in Nederland ook gebruikt op de F-16 en in Italië op de AMX.

De Duitse Luchtmacht is een grootgebruiker van de F-104 Starfighter geweest. Het land had ruim 35% van de totale wereldwijde Starfighters in gebruik. De Duitse variant van de Starfighter was de F-104G waarbij de letter G staat voor Germany. De Duitse Starfighters zijn afkomstig van ruim vijf verschillende productielijnen. De Duitse luchtmacht ontving de volgende typen Starfighters: 30x F-104F, 96x F-104G en 136x TF-104G van de Lockheed lijn, 255x F/RF-104G van de North Group, 210x F-104G van de South Group, 88x F-014G van de West Group, 50x F-RF-104G van de Italiaanse lijnen en tot slot 50 vervangende F-104G’s ter vervanging van crashes geleverd door MBB. In 1966 kreeg Johannes Steinhoff het commando over de Luftwaffe. Hij was niet tevreden over de Starfightervloot en zette de hele vloot aan de grond tot dat de problemen waren opgelost. In de jaren die volgde werden veel problemen opgelost. Echter trad er wel een groot structureel probleem op in de vleugels van het toestel. Bij het ontwerp van de Starfighter was er geen rekening gehouden met de hoeveelheid G krachten die de Duitsers zouden trekken met het airframe. De Duitsers waren met 916 operationele Starfighters een van de grootste gebruikers van het toestel in de wereld. Er zijn in totaal 270 Starfighters neergestort waarbij ruim 110 Duitse piloten zijn omgekomen. De Starfighter kreeg daarom in Duitsland de bijnaam “Widow Maker”. De laatste Duitse Starfighters werden bij WTD-61 op Manching buiten dienst gesteld op 22 mei 1991. De Starfighters hebben in Duitsland bij ruim 16 verschillende eenheden gevlogen bij de West-Duitse Luftwaffe en de West-Duitse Marineflieger.