De Panavia Tornado; RAF Faiford, 22 juli 2002

De Panavia Tornado, deel 1; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

De Panavia Tornado is een gevechtsvliegtuig dat werd ontwikkeld in een samenwer- kingsverband tussen Duitsland, Italië en het Verenigd Koninkrijk. Er zijn door de jaren heen drie varianten van de Tornado voor verschillende operationele rollen ontwikkeld, namelijk: de Tornado IDS, de Tornado ECR en de Tornado ADV.


De Panavia Tornado is een tweemotorig gevechtsvliegtuig met een variabele zwenk- vleugel dat is ontwikkeld in een samenwerkingsverband tussen Duitsland, Italië en het Verenigd Koninkrijk. Het Verenigd Koninkrijk zocht na het falen van de TSR-2 en het niet kopen van de F-111 een toestel dat deze eigenschappen zou bezitten. Heet nieuwe vliegtuig zou de Avro Vulcan en de Blackburn Buccaneer moeten gaan vervangen. In 1968 vormden parallel hieraan West-Duitsland, België, Nederland, Italië en Canada een werkgroep om een soortgelijk vleigtuig te ontwikkelen voor de opvolging van de Lockheed F-104 Starfighter. Dit consortium stond bekend als het Multi Role Combat Aircraft (MRCA) programma. Aan het einde van 1968 voegde het Verenigd Koninkrijk zich bij dit project en een officieuze overeenkomst werd gesloten met Italië en West-Duitsland in mei 1969. De zes samenwerkende landen gaven samen aan dat ze ongeveer 1500 vliegtuigen van dit nieuwe type wilden hebben. Canada en België haakten al vlug af in dit project en deden niet meer mee in de lange termijn planning van het project. Canada zou uiteindelijk de McDonnell Douglas F/A-18 Hornet aanschaffen en België kocht de Dassault Mirage V. Op 26 maart 1969 tekende de vier overgebleven partners de overeenkomst voor de oprichting van het multina- tionale bedrijf Panavia Aircraft GmbH.

Het doel van het MRCA project was het ontwikkelen van een gevechtsvliegtuig dat ingezet kan worden als aanvalsjager, fotoverkenner, luchtoverwicht jager en maritiem gevechtsvliegtuig. Er werden verschillende concepten ontwikkeld variërend van fixed wing vliegtuig met een motor tot een vliegtuig met zwenkvleugels en twee motoren. Nederland stapte vanaf 1970 uit het programma omdat het vleigtuig te complex zou worden. Ook het reduceren van de Duitse order van 600 naar 324 vliegtuigen was een forse tegenvaller in de beginfase van het programma. Toen de ontwikkeling van het

vliegtuig werkelijk startte, was de bijdrage van Duitsland en het Verenigd Koninkrijk 42,5% en van Italië 15 aan het programma. De romp en het staartstuk van de prototypes werden door BAS gebouwd in Engeland. Het voorste rompdeel werd door MBB gebouwd in Duitsland en de vleugels werden geassembleerd in Italië door Aeritalia. In mei 1970 werd het ontwerp gelimiteerd op twee concepten, namelijk: de Panavia 100 single seater in Duitsland en de Panavia 200 double seater in Engeland. De tweezits variant werd door de RAF geprefereerd en werd later bekend als de Panavia Tornado. De drie partnerlanden tekenden het Intention to Proceed (ITP) document in september 1971. De rol van de Tornado werd vanaf dat moment het aanvallen van gronddoelen op lage vlieghoogten. De reden voor deze keuze was de sterke Sovjet luchtverdediging.

De Tornado werd ontwikkeld als een aanvalsvliegtuig dat in staat moest zijn om conventionele en nucleaire wapens mee te voeren. Kenmerkend aan de Tornado zijn de variabele zwenkvleugels. De Tornado is een vleigtuig waar veel elektronica in past. BAE Systems ontwikkelde voor de Tornado het Advanced Radar Display Information System (TARDIS) en een 32,5 cm multi-function display om in de achterste cockpit een gecombineerde Radar and Projected Map Display te creëren. De Tornado heeft voor de navigatie en het aanvallen van doelen een doppler radar in de neus. Deze radar presteert onder zeer slechte weer omstandigheden en op geringe vlieghoogten. De Tornado kan nagenoeg alle standaard NATO wapens meevoeren zoals ongeleide bommen, lasergeleide bommen, raketten en gespecialiseerde wapens zoals anti-startbaan wapens en anti-personeelswapens. De Tornado heeft twee Mauser boord kanonnen van 20mm. Voorde zelfverdediging, is de Tornado uitgerust met chaff en flare dispensers tegen vijandelijke raketten. Onder de vleugels kan het toestel een ECM pod meenemen om de vijandelijke communicatie te storen. Onder de vleugels en onder de romp kunnen ook een aantal brandstoftanks worden meegevoerd om de reikwijdte van de Tornado te vergroten. Voor de zelfverdediging tegen andere vliegtuigen, kan de Tornado ook een tweetal AIM-9 Sidewinder raketten meenemen. De eerste operationele variant van de Tornado zou worden aangeduid als de Tornado IDS (Interdictor/Strike).

De eerste vlucht van de Tornado IDS vond plaats op 14 augustus 1974 op de Duitse vliegbasis Manching. Na een serie testvluchten werden er enkele aanpassingen aan de Tornado gedaan om de vliegeigenschappen te verbeteren. Er zouden tijdens de testfase van de Tornado twee vliegtuigen verloren gaan. In beide gevallen ging het om fouten die gemaakt waren door de piloten. Een derde Tornado IDS raakte zwaar beschadigd na een pilot-induced pitch oscillation. Uiteindelijk kwam de Tornado vrij gemakkelijk door de kwalificatie procedures heen en kon het toestel geproduceerd worden. Het contract voor de levering van de eerste vliegtuigen werd getekend op 29 juli 1976. De eerste Tornado’s werden geleverd aan de RAF en de Luftwaffe op 5 en 6 juni 1979. De eerste Italiaanse Tornado zou pas worden geleverd op 25 september 1981. Voor het gezamenlijk trainen van de Tornado vliegers, werd op 29 januari 1981 het Tri-national Tornado Training Establishment (TTTE) opgericht op RAF Cottesmore in Engeland. Deze eenheid zou alle Tornado vliegers van de drie partnerlanden trainen tot 31 maart 1999. Er werden voor de Tornado niet veel export orders geplaatst. Saoedi-Arabië was het enige land dat de Tornado zou kopen. De overeenkomst om de Tornado aan te schaffen werd gesloten tijdens de controversiële Al-Yamamah deal. De productie van de Tornado eindigde aan het einde van 1998 toen de laatste batch van in totaal 96 Tornado IDS vliegtuigen werd geleverd aan Saoedi-Arabië. Door de jaren heen zijn er met 992 vliegtuigen ent geen 1000 Tornado’s gebouwd.