De Luchtmacht open Dagen 2003; Twenthe, 21 juni 2003

De Laatste Dagen van Twenthe; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

Dit jaar worden de open dagen van de Koninklijke Luchtmacht waarschijnlijk voor de laatste maal gehouden op vliegbasis Twenthe. Deze basis staat op de lijst van vliegvelden die in het kader van grote bezuinigingen moet worden gesloten. Twenthe is op dit moment de thuisbasis van het no 313 en het no 315 Squadron.

De geschiedenis van vliegbasis Twenthe begint op 28 september 1910 toen de Belgische luchtvaartpioneer Jan olieslagers met zijn Franse Blériot een demonstratie- vlucht maakte. Pas vanaf 1918 zouden er op kleine schaal passagiersvluchten gaan plaatsvinden vanaf Twenthe. Het huidige vliegveld is ontstaan aan de Oude Deven- terweg in de gemeente Lonneker in 1929. In datzelfde jaar werd een stuk heide van ongeveer 840 bij 770 meter gereed gemaakt voor vliegactiviteiten. Het nieuwe voor commerciële doeleinden geschikte vliegveld Twenthe werd op 29 augustus 1931 officieel geopend door de burgemeester van Enschede. Op zaterdag 18 juni 1932 landde de het luchtschip van Graf Zeppelin op vliegveld Twenthe. De zeppelin was op doorreis van het Duitse Friedrichshafen naar Rotterdam. Ook werd er in 1932 een lijndienst opgezet door de KLM tussen Twenthe en Schiphol. Het belangrijkste vliegtuigtype dat op deze lijn vloog was de DC-2. Deze lijn bleef actief tot aan de mobilisatie van 1939. De Twentsche Zweefvliegclub is in 1935 opgericht op vliegveld Twenthe. Deze club is de oudste gebruiker die tegenwoordig nog steeds actief is op het vliegveld. Al snel zou Twenthe een rol gaan spelen in de Tweede Wereldoorlog.

Net voor dat de Tweede Wereldoorlog zou uitbreken in 1939, heeft de Nederlandse overheid de opdracht gegeven om het vliegveld onklaar te maken. De landingsstrip van gras werd omgeploegd en er werden diepe sleuven gegraven. Toen de Duitsers Nederland binnenvielen, zijn ook de gebouwen door de laatste Nederlanders opgeblazen. In mei 1940 heeft de Duitse Luftwaffe Twenthe bezet. De Duitse bezetter bouwde Twenthe snel om tot een moderne Fliegerhorst. De vliegbasis werd ook enorm uitgebreid tot een oppervlakte van 1,600 hectare. De Duitsers hebben tijdens deze bouw drie startbanen aangelegd op vliegbasis Twenthe, deze banen waren de 06-24, de 11-29 en de 16-34. In de bossen rondom Twenthe en op het landgoed Hof Espelo werden diverse rolbanen en splitterboxen aangelegd om vliegtuigen te

verstoppen. De vliegtuigen werden verstopt onder netten. Tijdens de bezetting zijn er diverse Luftwaffe eenheden gestationeerd geweest op vliegbasis Twenthe. Jagdge- schwader 103 was de belangrijkste eenheid die van Twenthe gebruik heeft gemaakt. Deze eenheid vloog met de Messerschmitt Bf-109 en was de eenheid van de Ace Majoor Herbert Ihlefeld. In april 1945 werd Twenthe bezet door de Britse troepen die het veld hadden bevrijd van de Duitsers. Vanaf november 1945 werd vliegbasis Twenthe weer officieel overgedragen aan de Nederlandse overheid. Vliegbasis Twenthe zou na de Tweede Wereldoorlog snel uitgroeien tot een belangrijke basis van de Koninklijke Luchtmacht.

Tijdens de opmaak van de akte van overgave werd volgens de overlevering door de notaris per ongeluk de extra letter ‘h’ aan de naam Twente toegevoegd, doordat hij te diep in het glaasje zou hebben gekeken. Het verhaal berust waarschijnlijk op een verzinsel, want in het Engels wordt Twente als Twenthe geschreven. Vliegbasis Twenthe werd sinds de naamgeving altijd met de letter h geschreven. Na de oorlog werd op Vliegbasis Twenthe de Jachtvliegschool (JVS) opgericht. Deze eenheid moest de door de RAF opgeleide Nederlandse vliegers bijscholen. Voor de uitvoer van deze taak ontving de luchtmacht in 1952 een aantal Lockheed T-33 (T-Bird) vliegtuigen. Officieus noemde men deze school de Jachtvliegschool 2. Deze school moest de in de VS opgeleide jachtvliegers omscholen naar Europese omstandig- heden. De vlucht groeide zo snel dat het in december 1953 werd omgevormd tot het no 313 squadron. In 1958 verhuisde het no 313 Squadron naar vliegbasis Woensdrecht. Hier bevond zich de Jachtvliegschool I. Beide jachtvliegscholen gingen daarna verder onder de naam Eerste Vlieger Opleiding (EVO). In januari 1959 werd het no 313 Squadron opgeheven. Het duurde tot oktober 1972 toen de eenheid weer werd heropgericht op vliegbasis Twenthe. Het no 313 Squadron werd uitgerust met de Canadair NF-5. De eenheid kreeg al snel de taak van operationele conversie en daardoor wederom een opleidingseenheid binnen de Koninklijke Luchtmacht. In september 1986 nam het no 316 Squadron van vliegbasis Eindhoven deze taak over.

In juni 1948 werd de Gloster Meteor bij de luchtmacht in dienst genomen. Halverwege de jaren 50 werd de Gloster Meteor vervangen door de Hawker Hunter voor overdag en de North American F-86K Sabre all-weather fighter. De F-86K werd op vliegbasis Twenthe gestationeerd en er werden in totaal 3 squadrons met deze jager uitgerust, namelijk: het no 700, het no 701 en het no 702 Squadron. Het embleem van de vliegbasis met daarop de hellehond met 3 koppen kwam ook in deze tijd tot stand en stelt deze squadrons voor. Een ander type toestel dat in de jaren 50 en 60 vanaf Twenthe vloog was de Fokker S.14 Machtrainer. Tussen 1962 en 1964 werd de F-86K vervangen door de Lockheed F-104G Starfighter. Vliegbasis Twenthe was de eerste Starfighter basis van Nederland toen de OCU en het no 306 Squadron met dit toestel gingen vliegen. Het no 306 Squadron werd al snel naar Volkel verhuisd en de Transitie Vlieg Opleiding die met de T-33 vloog verhuisde naar Woensdrecht. In de periode van 1969 tot en met 1972, werd de Canadair NF-5 in dienst genomen. In 1972 werd de T-33 uitgefaseerd bij de TVO en kreeg het no 313 Squadron op Twenthe de opleidingstaak. Twenthe was nu de thuisbasis van het no 313 Squadron en het no 315 Squadron dat vanaf Eindhoven naar Twenthe was verhuisd. In 1979 werden de eerste F-16’s bij de luchtmacht in dienst gesteld. Vliegbasis Twenthe van na Leeuwarden en Volkel het derde veld dat vanaf 1986 met de F-16 werd uitgerust. Dit jaar is bekend gemaakt dat vliegbasis Twenthe een van de vliegvelden is die mogelijk gaat sluiten in het kader van de bezuinigingen. Wat het lot wordt van de 2 F-16 squadrons is nog onduidelijk op dit moment.