De Boeing B-52 Stratofortress; RAF Fairford, 21 juli 2003

The Royal International Air Tattoo, deel 3; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

Een van de vliegtuigen die regelmatig te zien zijn op de RIAT, is de Boeing B-52 Stratofortress. De RIAT is doorgaans de enige plaats in Europa waar je de B-52 bijna structureel kunt fotograferen. Ondanks dat dit vliegtuig ontworpen is in de jaren 50, speelt het toestel nog steeds een belangrijke rol in de Verenigde Staten.

De Boeing B-52 Stratofortress is een subsonische strategische lange afstandsbom- menwerper die ontwikkeld is in de jaren 50. De enige operator die de B-52 heeft gebruikt is de United States Air Force. De Boeing B-52 is in staat om ruim 32,000 aan bommen te dragen. Op 23 november 1945 wordt door het Air Material Command een eis opgesteld voor de specificatie van een nieuwe strategische bommenwerper. Het toestel moest in staat zijn om strategische bombardementen te kunnen uitvoeren over de hele wereld vanuit de Verenigde Staten. De nieuwe bommenwerper moest in staat zijn op 4,500 kg aan bommen mee te voeren. Op 5 juni 1946 introduceerde Boeing het model 462 dat was uitgerust met 6 turboprops. Dit toestel werd in eerste instantie gekozen als het winnend ontwerp in de competitie. In oktober 1946 werd echter getwijfeld aan het concept omdat de nieuwe jachtvliegtuigen steeds sneller werden. n november 1946 werd al snel de eis gesteld dat de nieuwe bommenwerper in staat moest zijn om een nucleair wapen te dragen. In september 1947 werd er opnieuw een eis opgesteld voor een verbeterde nucleaire bommenwerper. Boeing werd geconfronteerd met de vliegende vleugel ontwerpen YB-35 en YB-49. Boeing bleef echter vasthouden aan een conventioneel concept dat veel overeenkomsten had met de Russische Tupolev Tu-95. Het uiteindelijke ontwerp zou drastisch veranderen.

Nadat Boeing toch het contract kreeg voor de nieuwe strategische bommenwerper, heeft het B-52 ontwerp een aantal grote veranderingen gehad. Het toestel evolueerde vanaf 1946 van een conventionele bommenwerper met rechte vleugels en turboprop motoren tot een prototype met pijlvleugels en 8 turbojet motoren. Het ontwerp werd vanaf dat moment aangeduid als de YB-52. Het toestel maakte uiteindelijk in april 1952 zijn eerste testvlucht. De B-52 kreeg al snel de officiële bijnaam Stratofortress omdat het toestel op grote zou gaan opereren. Het luchtmachtpersoneel zou al snel de bijnaam Big Ugly Fat Fellow (BUFF) gaan gebruiken. Vanaf 1955 kwam de Boeing

B-52 in dienst bij de Amerikaanse luchtmacht. Et toestel zou gaan dienen bij het Strategic Air Command (SAC). De USAF bestelde een eerste batch van 282 B-52 bommenwerpers. De eerste 3 toestellen die geleverd werden, waren allemaal van het type B-52A. Al snel werd de verbeterde B-52B geleverd waarvan er 50 zijn geleverd aan de USAF. Van het type B-52C zijn er maar 35 geleverd omdat de B-52D variant al snel volgde, er zijn in totaal 170 B-52D’s geleverd aan de USAF. Eind jaren 50 zijn er 100 B-52E’s en 89 B-52F’s geleverd voor het SAC. Van het type B-52G zijn er 189 geleverd aan de USAF. De B-52G is de meest gebouwde variant van deze bommen- werper. De laatste variant die aan het begin van de jaren 60 is ontwikkeld, is de B-52H. Er zijn van deze variant 102 vliegtuigen gebouwd. In totaal zijn er aan de USAF in de jaren 50 en 60 ruim 742 B-52 bommenwerpers geleverd.

De eerste operationele vluchten van de B-52 waren problematisch. Het toestel was zo zwaar dat veel vliegvelden niet geschikt waren om het toestel te huisvesten, ook waren de startbanen niet sterk genoeg voor de B-52. In 1957 was de B-52 het eerste vliegtuig dat met behulp van bijtanken in de lucht non-stop de hele wereld was rondgevlogen in iets meer dan 31,5 uur. Op 21 mei 1956 heeft een B-52 voor het eerst een Mk-15 nucleaire bom gedropt boven de Bikini Marshall Eilanden onder de codenaam Cherokee. Deze bom was de eerste thermonucleaire bom die vanuit een vliegtuig is afgeworpen. Tijdens de Koude oorlog met de Sovjet Unie zou de B-52 een belangrijke rol gaan spelen als afschrikwapen. De bommenwerpers zouden 24 uur per dag paraat staan om het doemscenario ten uitvoer te kunnen brengen wanner de president van de Verenigde Staten daar om zou vragen. De Surface to Air missile (SAM) van de Sovjet Unie waren aan het einde van de jaren 50 in staat om de bommenwerpers op grote hoogte neer te halen. Om dit tegen te gaan werd besloten de B-52 in de rol van laag vliegende bommenwerpers te laten vliegen. Ondanks dat het toestel gigantisch groot is, was de B-52 goed in staat dit te doen. Het toestel bleek bijzonder flexibel te zijn ondanks zijn afmetingen. Dit concept is echter nooit in een echt scenario nodig geweest. De B-52 hebben tijdens de Koude Oorlog vooral veel patrouille vluchten gevlogen langs de grenzen van het Sovjet luchtruim.

Tijdens de Vietnam Oorlog zouden de B-52’s ook een belangrijke rol gaan spelen. Tijdens deze oorlog werden de B-52’s ingezet als conventionele strategische bommenwerpers. De B-52’s voerden strategische tapijtbombardementen uit tijdens de operatie Rolling Thunder in maart 1965. De grote bommenwerpers vlogen in grote formaties over Noord-Vietnam tijdens deze acties en werden in grote aantallen neergehaald door de moderne luchtafweerwapens van het Noord Vietnamese leger. Het hoogtepunt van de bombardementen was tijdens de operatie Linebacker II in december 1972. Operatie Linebacker II wordt ook wel aangeduid als het kerstoffensief en werd bevolen door de toenmalige regering als vergelding voor de mislukte politieke onderhandelingen. Na de Vietnam Oorlog zou het grootste deel van de B-52 vloot uit dienst worden gesteld. De oudste modellen zaten tegen het einde van hun levensduur aan. Alleen de B-52G en B-52H varianten bleven nog in operationele dienst. Tussen 195 en 1978 zijn alle overige modellen uitgefaseerd. De B-52G’s werden uitgefaseerd na de val van de Sovjet Unie als onderdeel van de Strategic Arms Reduction Treaty (START). De toestellen werden op AMARC in stukken gehakt zodat de Russische spionage satellieten dit konden zien. Tegenwoordig heeft de USAF nog 85 B-52H bommenwerpers in dienst. Sinds de opheffing van het SAC in 1992 zijn de toestellen ingedeeld bij het Air Combat Command (ACC). Verwacht wordt dat de B-52 nog tot minimaal 2040 in dienst zal blijven van de USAF. Wellicht wordt de B-52 het eerste toestel in de geschiedenis die 100 jaar in dienst is van de USAF.