Winterse Lichtcondities op Gilze-Rijen; Gilze-Rijen, 14 januari 2010

Fotografie in de Winter Deel 1; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

Op donderdag 14 januari 2010 was ik te gast op vliegbasis Gilze-Rijen. De luchtmacht had mij op korte termijn een bezoek aangeboden om de helikopters van het Defensie Helikopter Commando in de sneeuw te fotograferen. Een situatie die je dus niet elke dag tegenkomt als fotograaf.

De winter van 2010 kan bij alle Nederlandse meteorologische diensten in de boeken gaan als een winter met zeer veel sneeuwval naar Nederlandse begrippen. Nederland heeft in een periode van meer dan twee maanden nagenoeg continue onder een pak sneeuw gelegen. Dit zijn natuurlijk ideale omstandigheden om er eens lekker op los te experimenteren met de camera. Bovendien brengen dit soort foto’s variatie ten opzichte van de foto’s die ik normaal gesproken maak rondom deze basis. In dit artikel welke bestaat uit twee delen, zal ik dieper ingaan op de technieken die gebruikt worden bij fotografie onder deze omstandigheden. Denk hierbij aan reflecties, fotografie met een laagstaande zon, hoog contrast door de sneeuw en koud weer. Al deze factoren spelen in de winter een grote rol bij het maken van een mooie sprankelende foto. Er moeten dus andere instellingen gedaan worden op de camera dan in normale situaties. Reflectie kan heel mooi zijn op je foto, maar het kan ook je foto gaan domineren. Meestal treedt reflectie op bij de canopy van vliegtuigen waardoor je een grote witte gloed ziet op het vliegtuig. Dit effect is niet echt goed tegen te gaan. Het enige wat dit kan reduceren is een polarisatiefilter. Nu is het zo dat ik geen voorstander ben van filters op de camera. Ik zorg er dan ook voor dat mijn timing zodanig is dat ik geen last heb van reflectie. Het is niet meer dan de hoek van inval van het licht op het te fotograferen object wat hinderlijk kan zijn.

Het is een bekend gegeven dat de zon tijdens de winter veel lager aan de horizon staat dan in de zomer. Dit kan hele mooie situaties opleveren als je weet hoe je dit zichtbaar moet maken op je foto. Vooral wanneer je foto’s maakt aan het eind van de middag. De zon staat dan dusdanig laag dat je vaak ook de onderkant van het te fotograferen vliegtuig belicht hebt. Zelf ervaar je dat het vliegtuig veel geler is dan normaal. Echter als je thuis naar de foto’s gaat kijken, zie je dat ze een heel stuk blauwer zijn dan dat jij het ervaren hebt. Het terughalen van het geel is gemakkelijk als je de foto hebt gemaakt in RAW formaat. Dit kan door de witbalans in de foto aan te

passen. Het idee achter witbalans is dat je de kleuren in de foto corrigeert rekening houdend met het licht waarin de foto werd genomen. Niet alle typen licht leveren namelijk dezelfde typen kleurverdeling op in het lichtspectrum. Mensen zien dat niet altijd, omdat onze hersenen de verschillende kleuren automatisch compenseren, want we weten dat bijvoorbeeld een vel papier wit is, dus we zien het ook als wit. Een camera is hier veel gevoeliger voor. Hierdoor kan het gebeuren dat ondanks dat wij wit TL licht zien en dat de camera een blauwe waas op de foto laat zien. Gloeilampen produceren vooral licht in het rode en gele deel van het spectrum en daarom krijg je gele of oranje foto’s als je binnen zonder flits fotografeert. Met de witbalans stel je in welke delen van de foto echt wit zijn en dus wat de neutrale kleur van een object is.

Aan het begin van de middag moest ik mezelf melden aan de hoofdpoort van de vliegbasis. Er stond al een groep van ongeveer 25 mensen te wachten toen ik aankwam. Na de gebruikelijke paspoortcontrole mochten we met de bus de basis op en werden we halverwege de startbaan weggezet. Het weer was werkelijk geweldig en het landschap op de vliegbasis was strak wit. Ik zou vandaag helaas te werk gaan met een camera van iets mindere kwaliteit omdat mijn Canon EOS30D in een eerder incident stuk was gegaan. Tot die tijd moest ik dus werken met mijn oude vertrouwde Pentax istDL. Als opening kregen we een helikopter voor de lens ven het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD). Het betrof hier een EC135 welke een korte tijd geleden de verouderde Bo-105 Bolkow heeft vervangen bij de politie. De vlieger van deze helikopter kwam erg dicht bij door boven het ondergesneeuwde gras voor onze lenzen te hoveren. Normaal ben ik geen civiel fotograaf, maar deze mooie situatie mocht ik niet overslaan. De helikopter kleurde werkelijk prachtig in dit winterlandschap. Nadat de politie helikopter was vertrokken begon een Allouette III van het no 300 Squadron circuitjes te vliegen boven de baan.

Toen de Allouette III weer vertrok werd het even stil langs de baan en even leek het erop dat er niks meer weg zou gaan. Er steeg slechts een Chinook op die redelijk hoog verdween uit het zicht van de basis. Na een uur wachten kwam er dan toch actie. Een Chinook van het no 298 Squadron kwam terug van Deelen en deze was bereid om even voor ons in een hover te komen. Het betrof hier de D-665 die binnenkwam. De zon stond ondertussen erg laag, want het was al half vier. Het gele licht op deze groene machine was geweldig. De Chinook rolde op zijn achterwielen voorbij over de baan. Kort hierna steeg de helikopter weer op en draaide deze zijn neus naar ons toen. Ook deze helikopter kwam boven het gras hangen en draaide op korte afstand helemaal om zijn as heen. Na een groet van de loadmaster die achter op de klep zat, verdween de Chinook weer naar zijn platform. Het bezoek voor ons zat er in principe op toen er nog een Cougar van het no 300 Squadron binnenkwam. Na een kort overleg met onze begeleider mochten we deze ook nog meepikken. De zon stond ondertussen al zo laag dat het gele licht langzaamaan oranje begon te worden. De vlieger van de Cougar wist exact wat wij wilden, want ook hij ging met zijn helikopter stilhangen voor onze lenzen.

Na dit koud maar geweldige bezoek, kon ik de basis wederom verlaten met een hele mooie serie foto’s op mijn camera. Er was niet zoveel activiteit op de basis als tijdens ons vorig bezoek hier in augustus 2009. Echter de speciale omstandigheden maakte het meer dan een geslaagd bezoek wat mij een unieke serie foto’s heeft opgeleverd. Ondanks dat ik deze serie foto’s op Gilze-Rijen heb gemaakt met mijn oude camera, mogen de resultaten er zijn. Na dit bezoek zou ik nog een keer gaan fotograferen in de sneeuw. Deze trip zou naar vliegbasis Volkel gaan waar deel twee van fotografie in de winter over gaat.