Winters Weer op vliegbasis Volkel; Volkel, 16 februari 2010

Fotografie in de Winter Deel 2; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

Op dinsdag 16 februari ben ik naar vliegbasis Volkel gereden om daar de Nederlandse F-16's van de Koninklijke Luchtmacht te fotograferen onder winterse omstandigheden. Dat was geen probleem gezien het deze winter relatief veel heeft gesneeuwd naar Nederlandse begrippen.

De sneeuwval van de afgelopen winter is al een aantal maanden goed zichtbaar. Voor fotografen kan dit prachtige taferelen opleveren. Maar een besneeuwd landschap zorgt wel voor enkele aandachtspunten. De kou die gepaard gaat met de winter heeft een aantal effecten op de camera. Fabrikanten van camera's en objectieven geven vaak een minimale omgevingstemperatuur op van nul graden Celsius. Een Nederlandse winter zal normaal gesproken geen problemen opleveren voor een camera, let hierbij wel op voor warmtewisselingen. Wanneer een fotograaf van een koude naar een warme omgeving gaat, bijvoorbeeld bij het thuiskomen van een trip, kan er condens ontstaan in de camera of het objectief. Laat daarom de camera bijvoorbeeld even in de tas zitten, zodat deze geleidelijk op temperatuur kan komen.

De accu in een camera presteert het beste bij wat warmere temperaturen. Hoe kouder, hoe sneller een accu leeg kan raken. Zorg er dus voor dat er wat reserve accu's in de tas zitten bij heel erg koud weer. Bewaar deze niet in de koude fototas, maar op een warme plaats zoals bijvoorbeeld de binnenzak van je jas. De kou kan ook voordelige effecten hebben op de camera. Zo tonen beeldsensoren in principe meer ruis bij hoge temperaturen en juist minder ruis bij lage temperaturen. Dit is een effect wat normaal gesproken naar voren komt bij lange sluitertijden. Bij een lange belichtingstijd staat er langdurig spanning op de beeldsensor, deze warmt hierdoor op. Voor het fotograferen van helikopters en propellervliegtuigen kan dit dus voordelig werken.

Let goed op de belichting bij het fotograferen van vliegtuigen in de sneeuw. De lichtmeting van camera's gaan uit van het 'gemiddelde onderwerp'. Dit komt overeen met een lichtwaarde van 18% grijs. De camera denkt dus ook dat de witte sneeuw belicht moet worden als grijs. Automatische lichtmeting resulteert dan ook in de

meeste gevallen in veel te donkere foto's. De regel is dat er over het algemeen tot twee stops kan worden overbelicht om de sneeuw goed te belichten. Dit kan ook achteraf worden gecorrigeerd in de bewerkingssoftware, maar door het achteraf 'ophalen' van de foto's ontstaat er snel ruis. Beter is het dus om meteen bij de opname hierop te letten. Dit kan door testopnamen te maken en hierbij te letten op het histogram. Het histogram geeft de verdeling van de hoeveelheid zwart, grijs en wit in foto's weer. De linkerkant van het histogram staat voor zwart, de rechterkant voor wit en het middenpunt is neutraal grijs. Een goed belichte sneeuwfoto zal veel wit bevatten, dus het histogram zal voornamelijk aan de rechterkant gevuld zijn. Schroef de belichtingscompensatie omhoog Wanneer het histogram aan de rechterkant leeg blijft, dus bij veel zwart.

Op deze trip zou ik wat later arriveren op Volkel dan gebruikelijk is. Normaal gesproken stijgen de eerste F-16's tussen half tien en tien uur. Ik arriveerde pas om elf uur vandaag en de F-16's waren dus al weg dacht ik. Grotendeels klopte dit ook maar ze waren pas net weg toen ik aankwam. Ik kon nog net de laatste QRA F-16 meepakken van de ochtendvlucht. Toen ik aan de praat raakte met wat andere fotografen, bleek dat er op dit moment elf F-16's in de lucht zaten. Dit zijn er best veel voor een vliegbasis als Volkel. Het landschap was bedekt onder een laag sneeuw en dat zou mij later op de dag echt prachtige foto's gaan opleveren. In een land als Nederland gebeurd het nou eenmaal niet vaak dat je onder deze weersom- standigheden kunt fotograferen. De foto's die je dus maakt op een dag als deze zijn totaal anders dan de foto's die je normaal maakt. Na ongeveer een uur wachten in de kou meldden de eerste F-16's zich voor de landing.

Nadat de ochtendvlucht binnen was, konden we anderhalf uur gaan wachten voordat de middagvlucht eruit zou gaan. Door de kou besloot ik om te wachten in de auto zodat ik mezelf een beetje kon opwarmen daar. Na het lange wachten meldden zich de eerste F-16's aan vanuit het shelterkamp om op te starten. Het bewolkte weer had ondertussen plaats gemaakt voor een waterig winterzonnetje. Ongeveer twintig minuten nadat de eerste F-16 zich hadden gemeld kwamen de eerste toestellen aantaxien. Vier F-16's van het 312 en 313 squadron rolden voorbij en staken de baan over. Ze zouden zich keurig op een rijtje opstellen op het platform tussen de beide startbanen in. Dit was gelijk een erg mooi foto moment omdat de F-16's vanuit ons perspectief precies ver genoeg van elkaar stonden voor een mooie groepsfoto. Recht voor ons hadden zich ondertussen nog vier F-16's opgesteld. Dit waren er vier van het 311 en het 313 squadron. Een voor een kozen de gevechtsvliegtuigen het luchtruim gevolgd door een stilte die niet lang zou duren.

Ondertussen was de lucht helemaal opengetrokken en hadden we een strak blauwe winterlucht boven de vliegbasis. Na de take-off van de tien F-16's, had ik mezelf verplaatst naar de ventweg die langs de kop van de startbaan loopt. Vanaf hier wilde ik de binnenkomende vliegtuigen fotograferen. De twee F-16's die als laatste waren vertrokken zouden als eerste terugkeren op Volkel. Na een aantal low-approaches kwamen ze binnen. Het mooie van de plaats waar ik stond was dat de vliegtuigen helemaal op de kant liggend indraaien voordat ze landen. Dit heeft te maken met het aanvliegpatroon dat op Volkel wordt toegepast. Het weer werkte ook echt mee voor dit soort spectaculaire landingfoto's, want de lucht was strakblauw en het zonlicht op de F-16's was werkelijk geweldig. Toen de F-16's alle tien binnen waren, was het voor mij weer tijd om naar huis te gaan. Deze dag op Volkel was er een om wederom niet te vergeten met veel vliegactiviteiten, mooi weer en mooie foto momenten. Bovendien was het de vuurdoop voor mijn nieuwe camera.