Internationale Oefening Frisian Flag; Leeuwarden, 12 april 2010

Oorlog in een Realistisch Scenario; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

Op 12 april was ik bij de start van de oefening Frisian Flag 2010. Dit jaar beloofde het een groot spektakel te worden door de grote hoeveelheid buitenlandse deelnemers. In totaal zouden er ruim zestig vliegtuigen meedoen aan deze internationale oefening op de Friese vliegbasis Leeuwarden.

De internationale vliegoefening Frisian Flag 2010 vindt plaats in de periode van maandag 12 april tot en met vrijdag 23 april. Hierin participeert naast de Nederlandse luchtmacht ook de Amerikaanse, Poolse, Duitse, Noorse, Finse en Zweedse luchtmacht vanaf vliegbasis Leeuwarden. In een periode van twee weken oefenen de vliegers vluchten voor zowel luchtverdediging als het geven van luchtsteun aan grondtroepen. Het doel van de oefening is de deelnemende vliegers te trainen in het uitvoeren van complexe missies in internationaal verband. Hierbij staan scenario´s van toekomstige NATO-Response Force (NRF) inzet en huidige inzet zoals in Afghanistan centraal. Tijdens Frisian Flag 2010 wordt het grootste deel van de missies in de oefengebieden boven de Noordzee uitgevoerd ten behoeve van luchtverdedigingmissies. Ook wordt gebruik gemaakt van de Vliehors Schietrange op Vlieland, het militair oefengebied de Marnewaard en andere delen van Noord Nederland. De deelnemende vliegtuigen verlenen ondermeer ondersteuning aan eenheden van de landmacht en marine. Tijdens de oefening wordt samengewerkt met zogenoemde Forward Air Controllers van de Koninklijke Landmacht en schepen van de Koninklijke Marine. Militairen geven per radio aanwijzingen aan de vliegers over de precieze locatie van de aan te vallen doelen.

De Nederlandse luchtmacht vliegt met twaalf F-16’s tijdens deze oefening. De F-16’s zijn afkomstig van Leeuwarden zelf en van het Brabantse Volkel. De Amerikaanse luchtmacht stuurt acht F-15C’s, welke staan gestationeerd op de Amerikaanse basis RAF Lakenheath in Engeland. De Poolse luchtmacht doet voor de eerste keer mee aan deze oefening met maar liefst vijf F-16’s. Ook de Duitse luchtmacht is vertegenwoordigd met zes F-4 Phantoms van het Duitse Wittmundhafen. Verder is er dit jaar een hele grote delegatie uit het noorden van Europa aanwezig. De Noren doen mee met maar liefst acht F-16’s, de zweden met zeven Gripens en de Finnen met

maar liefst zes F-18’s. Nieuw dit jaar is de deelname van het team Elektronische Oorlogsvoering dat ingezet wordt om radar- en communicatiesystemen vanaf de grond te verstoren. Ook neemt een PATRIOT luchtverdedigingssysteem van de Groep Geleide Wapens deel aan de oefeningen. Het mobiele gevechtscentrum Trans- portable Air Control Facility van het Air Operations & Control Station (AOCS) Nieuw Milligen is aanwezig om alle vliegbewegingen te leiden en strategisch aan te sturen.

Het weer vandaag was werkelijk perfect. De zon scheen en we hadden niet al teveel last van de heat haze die boven de baan hangt. Toen ik aankwam om negen uur, stond de eerste F-16 al aan de kop van de baan te wachten. Het betrof hier de J-066 die een testvlucht ging uitvoeren. Een half uur later startte de eerste deelnemers van de oefening hun motoren. Het zou echt een enorme massa start worden van meer dan vijftig vliegtuigen. Als eerste ging er een grote groep Nederlandse F-16’s uit. Eerst de Volkel F-16’s gevolgd door de Leeuwarden F-16’s. Al snel verschenen aan de overkant de Noorse F-16’s en de Duitse Phantoms. Aan de zuidkant kwamen de Zweedse Gripens en de Finse Hornetts tevoorschijn. Met een enorm kabaal kozen alle vliegtuigen een voor een het luchtruim. Het duurde ongeveer een half uur voordat alles in de lucht zat. In eerste instantie dachten wij dat de Polen niet zouden vliegen in verband met de Tu-154 crash waarbij de Poolse president om het leven kwam. Maar na de start van de Scandinavische vliegtuigen, verschenen uiteindelijk ook de Polen aan de kop van de baan. Ook de dual F-16 zat erbij. Na een tijdje te hebben gewacht kwamen de eerste vliegtuigen weer binnen voor landing. De Duitse Phantoms en de Zweedse Gripens waren de eerste vliegtuigen die binnen kwamen. De Duitse Phantoms waren al op grote afstand waar te nemen door de karakteristieke rookslierten achter deze vliegtuigen. De Gripens zaten wel erg hoog toen ze binnen kwamen wat de foto’s niet ten goede kwam. De Duitse Phantoms kwamen echter ouderwets spectaculair binnen. De ochtend vlucht zat er nu bijna op, er moesten alleen nog wat Noorse en Nederlandse F-16’s binnen komen. Na de ochtend missie zouden ook de F-15’s van Lakenheath aankomen. Er kwamen in eerste instantie vier vliegtuigen aan op Leeuwarden. Aan het begin van de middag kwamen er nog een drie binnen waaronder ook een Dual F-15. Tevens kwam ook aan het eind van de middag nog een F-15 binnen wat het totaal dus op acht vliegtuigen bracht.

De oefening Frisian Flag werd dit jaar na vier dagen op donderdag 15 april ernstig verstoord door de uitbarsting van de vulkaan Eyjafjallajökull op IJsland. De vulkaan die tot uitbarsting is gekomen spuwt as de lucht in tot een hoogte van ruim tien kilometer. Met een noordwestelijke wind komt deze wolk recht op Europa afgevlogen. De Europese luchtvaartautoriteit heeft hierdoor besloten om het luchtruim boven verschillende Europese landen dicht te gooien. De veiligheid voor vliegtuigen is niet gegarandeerd omdat onderzoek in het verleden heeft uitgewezen dat as in vliegtuigmotoren gevaarlijk is. De as resten vormen zich tot glasafzetting op de fan bladen wanneer het onder hoge druk en hoge temperatuur komt. Deze beslissing heeft ook grote gevolgen voor Frisian Flag want uiteindelijk werd er besloten dat de oefening afgelast is. Twee Finse F-18’s hebben schade opgelopen door de aswolk toen zij er doorheen vlogen boven de Noordzee. De gehele kwestie met deze aswolk heeft heel het vliegverkeer in Europa nagenoeg plat gelegd. Dit had enorme economische gevolgen voor de luchtvaart in het algemeen. Het aflassen van Frisian Flag is hiermee dus een zwarte bladzijde in de geschiedenis van deze mooie jaarlijkse oefening. Gelukkig was ik er de eerste dag bij en heb ik alles kunnen vastleggen op foto. Met een goed gevoel en niets vermoedend van wat er zou gaan komen vertrok ik naar het Duitse Wittmund voor de oefening Brilliant Ardent 2010.