Honderd Jaar Vliegende Hollander; Gilze-Rijen, 18 & 19 juni 2010

Een Eeuw Nederlandse Luchtvaart II; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

De Open dagen van de luchtmacht in 2010 vonden plaats op vrijdag 18 en zaterdag 19 juni 2010. De Open Dagen staan dit jaar in het teken van een Eeuw Nederlandse luchtvaart. De luchtvaart in Nederland wordt ook wel eens aangeduid met de bij De Vliegende Hollander. Echter is deze legende al veel ouder dan de luchtvaart in Nederland.

Hardnekkige geruchten doen steeds de ronde dat "De Vliegende Hollander" uit Terneuzen afkomstig zou zijn. Met name in Zeeland wordt het volgende verhaal verteld. Er was eens een zekere Kapitein Willem van der Decken die eigenaar was van een schip. Hij woonde in Terneuzen en stond bekend als een moedig man. Maar op één van zijn zeereizen, zo rond het jaar 1676, is hij spoorloos verdwenen. Men verhaalde dat Van der Decken op weg was naar Indië toen er bij Kaap de Goede Hoop plotseling een hevige storm opstak. De stuurman gaf de kapitein het advies om de storm af te wachten. Maar de kapitein ontstak in razende woede. Hij slingerde de stuurman over de reling en gooide zijn Bijbel die elke kapitein altijd bij zich had in het water. Hij greep de spaken van het stuurrad en riep: "Al zou God mij laten zeilen tot aan de jongste dag, de Kaap zal ik ronden!" Nadat hij dit gezegd had, viel er een doodse stilte. De storm ging liggen en de golven bedaarden. Er klonk een stem uit de lucht: "Willem van der Decken, gij zult moeten zeilen tot aan de jongste dag!" De bemanning van het schip stierf één voor één en kapitein Van der Decken bleef alleen over de zeeën rondzwalken. Bij noodweer rond de Kaap meenden zeelieden soms een schim te zien van het spookschip met kapitein Van der Decken verbeten achter het stuurrad. Nadat het schip van Van der Decken bij de Tafelbaai (Zuid-Afrika) had aangemeerd stak er een hevige storm op. Van der Decken kon al een paar dagen niet uitvaren en was hier woedend over. De volgende dag was het Pasen, een Christelijke feestdag. Desondanks voer Van der Decken uit, waardoor hij en zijn schip vervloekt werden: het schip werd zwartgeblakerd en kreeg bloedrode zeilen. Het voer met gebolde zeilen tegen de wind in en kon dwars door andere schepen heen varen. Van der Decken zou nooit de Kaap kunnen ronden en wanneer een ander schip de Vliegende Hollander tegenkwam, betekende dat ongeluk.

Het verschijnsel van een geruisloos vliegend schip dat tegen de wind in vaart kan

worden veroorzaakt doordat bij bepaalde weersomstandigheden op zee, zeelieden weerspiegelingen zien van hun eigen schip. Dit gaat vaak gepaard met slecht weer waarbij het gevaar groot is dat het schip in moeilijkheden komt of zelfs vergaat. Doordat de legende bekend was gingen zeelieden ook echt geloven dat ongeluk nabij was wanneer ze met het verschijnsel geconfronteerd werden. De legende van de Vliegende Hollander werd in 1948 door de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij (KLM) definitief gekoppeld aan de Nederlandse luchtvaart. De legende van de Vliegende Hollander is een stripalbum uit 1948, bedoeld als reclame voor de KLM. Het is geschreven is door Hans Kosman en geïllustreerd door Piet van der Maaden. Piet van der Maaden illustreerde ook enkele affiches en ander promotiemateriaal van de KLM. Het album verbeeld en verwoord het verband tussen de legende van het spookschip De Vliegende Hollander en de vliegtuigen van de KLM. In de jaren vijftig zouden de vliegtuigen van de KLM ook gaan vliegen met het opschrift “De Vliegende Hollander” of “The Flying Dutchman”. De term die niet meer weg te denken is in de luchtvaart wereld in Nederland was geboren. Ook binnen defensie en met name de Koninklijke Luchtmacht begon deze naam zijn eigen leven te leiden. Tegenwoordig is de Vlie- gende Hollander de naam van het personeelsblad van de Koninklijke Luchtmacht.

Na een succesvolle dag met de binnenkomst, stond ik vandaag al vroeg voor de poort van Gilze-Rijen. Ik besloot om vandaag zover mogelijk westelijk te gaan staan. Het idee hierachter was om de opstijgende vliegtuigen te fotograferen op hun kantelpunt als ze take-off gaan en de hoverende helikopters die voor de perstribune poseren. Op de plaats waar ik ging staan, kwam ik veel bekenden tegen die hetzelfde idee hadden. Het beloofde dus een gezellige dag te worden. De opening van de show werd gedaan door een Franse Gazelle. Helaas viel hier niet veel van te maken door het donkere weer. Het was vandaag namelijk een grijze zwaarbewolkte dag. Dit donkere weer heeft echter ook zijn voordelen, want de verlichting van de vliegtuigen en helikopters komt erg mooi naar voren op foto’s die gemaakt zijn met dit soort weer. Het hoogtepunt van de dag was voor mij de demo van de Tsjechische Mi-24 Hind. De airpower demo was helaas vandaag niet veel van te maken door het donkere weer. Dit was erg jammer want de luchtmacht liet dit jaar alle helikopters voor het publiek stilhangen. Vier Apaches, zes Cougars en twee Chinooks zouden dit doen over de hele lengte van de startbaan.

Op zaterdag was het weer totaal anders dan op de grijze vrijdag. Het weer was erg wisselvallig. Zonnige perioden werden afgewisseld met zware regenbuien. Tussen het schuilen door leverde dit dan wel de foto’s op waarvoor je naar een vliegshow komt. Ik stond op zaterdag aan het begin van de baan 28 tegenover de rolbaan waar alle vliegtuigen de baan opkomen. Dit is een leuke plaats omdat je dan ook foto’s kunt maken van meer dan alleen de zijkant van de vliegtuigen. Ook een geweldig foto moment was toen de Do-228 van de kustwacht de baan optaxiede. Tijdens de air power demo van vandaag, kon ik de Apache erg mooi fotograferen. Ik kon een aantal mooie opnamen maken toen ze met zijn vieren achter elkaar aan vlogen na hun demo. Het absolute hoogtepunt van de gehele vliegshow trad laat in de middag op. Het betrof hier de Finse NH-90 wat naar mijn mening de meest exotische bezoeker van de show was. Gelukkig waren de weersomstandigheden erg goed tijdens zijn demo, want ik had dit toestel nog nooit eerder gezien. Na een demo waarbij de NH-90 voor mijn lens in een hover was gekomen besloot ik net voor het einde van de show om naar huis te gaan. Ik had immers alle toestellen gezien die ik wilde zien. Het was een succesvolle dag waarop ik een aantal prachtige foto’s heb kunnen maken. Het was dus weer om de moeite waard om naar de Open Dagen van de luchtmacht te gaan die dit jaar opmijn thuisbasis werden gehouden.