The NATO Tiger Meet 2011, Deel 1; Cambrai-Epinoy, 16 mei 2011

The Art of Painting; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

Op maandag 16 mei 2011, was ik wederom aanwezig bij de beroemde NATO Tiger Meet. Deze keer werd de internationale meeting op de Franse vliegbasis Cambrai-Epinoy gehouden. Deze editie was er een met een grote variatie aan vliegtuigen. Het opvallende aan de Tiger Meet zijn de beschilderde vliegtuigen.

De geschiedenis van de vliegtuigbeschildering is begonnen tijdens de Eerste Wereld- oorlog. De eerste beschilderingen die opdoken op vliegtuigen waren neusbeschil- deringen (nose arts). Duitse en Italiaanse piloten begonnen met het beschilderen van hun vliegtuigen als personalisatie van het vliegtuig. Op die manier kon iedereen aan het vliegtuig zien wie de vlieger was. Ten tijde van de Eerste Wereldoorlog werden gevechten nog op zeer korte afstand uitgevochten. De eerste populaire beschil- deringen waren onder andere de haaienbekken onder de neus van het toestel. Dit is tot op de dag van vandaag nog steeds erg populair, met name in de militaire luchtvaart. De eerste gebruikers van deze beschilderingen waren de Duitsers tijdens de eerste Wereldoorlog. Enkele beroemde voorbeelden van special paints waren De Cavallino Rampante (steigerend paard) van de Italiaanse ace Francesco Baracca en de rood geverfde Fokker Driedekker van Manfred von Richthofen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden beschilderingen vaak nog gebruikt als persoonlijke emblemen of als eenheidemblemen. De echte kunstzinnige neusbeschilderingen verschenen voor het eerst tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze periode wordt tot nu toe gezien als de gouden periode van de neusbeschildering. Zowel geallieerde als Duitse eenheden vlogen met diverse beschilderingen op hun vliegtuigen. Er was tijdens de oorlog met name aan de Amerikaanse zijde bij de luchtmacht veel vraag naar neuskunstenaars, zij werden dan ook rijkelijk betaald voor hun werk. De neus- beschilderingen werden door de commandanten van de luchtmachteenheden toegelaten omdat ze het moreel onder de bemanningen hoog hielden. In die tijd haalde het merendeel van de bommenwerper bemanningen de 25 vluchten niet. Bij de Amerikaanse luchtmacht waren de beschilderingen uitermate populair terwijl bij de Amerikaanse marine deze beschilderingen verboden waren.

Het schilderwerk werd vaak gedaan door professionele kunstenaars, maar vaak ook

door getalenteerde militairen. Veel beroemde eenheden uit Amerika worden tegen- woordig nog steeds herkend aan de beschilderingen die uit de Tweede Wereldoorlog komen. In 1941, werd aan het no 39 Pursuit Squadron opdracht gegeven aan een Bell Aircraft kunstenaar om het "Cobra in the clouds" logo te ontwerpen voor hun vliegtuigen. De meest beroemde beschildering tijdens de Tweede Wereldoorlog is waarschijnlijk de beroemde haaienbek die op de neuzen werden geschilderd van de Duitse Bf-110 vliegtuigen van de Luftwaffe. Ook de P-38 Lightnings van de Amerikaanse luchtmacht vlogen met de beroemde haaienbek op de neus. Het 39 Fighter Squadron was het eerste squadron dat meer dan 100 kills voor zijn rekening nam. De haaienbek wordt daarom nog steeds gebruikt tegenwoordig op de A-10 Thunderbolt van dezelfde eenheid. Dit bewijst wederom de populariteit van deze vorm van kunst in de luchtvaartwereld. Tony Starcer was een van de beroemde schilders die meer dan 100 beschilderingen maakte op de neuzen van de Amerikaanse B-17 Flying Fortress. Hij beschilderde ook de neus van de beroemde Memphis Belle.

Tijdens de Koreaanse Oorlog was neusbeschildering populair bij eenheden die vlogen met de A-26 en B-29 bommenwerpers, C-119 transportvliegtuigen en een groot aantal eenheden die met jachtbommenwerpers vlogen. Het aantal neusbe- schilderingen dat toegelaten werd daalde drastisch na de Koreaanse Oorlog omdat de houding tegenover vrouwen bij de luchtmacht sterk verbeterde in die tijd. Tijdens de Vietnam Oorlog werden verschillende Amerikaanse AC-130’s, gevechtshelikopters en USAF special ops squadrons voorzien van special paints met teksten zoals: "Thor", "Azrael-Angel of Death", "Ghost Rider", "War Lord" en "De arbiter". De special paint leefde weer helemaal op tijdens Operatie Desert Storm. De nose art werd steeds meer een tail art en het werd tijdens de Operatie Enduring Freedom en de Operatie Iraqi Freedom gemeenschappelijk goed binnen de NATO. Steeds meer kunststukken werden op vliegtuigen geschilderd in de kleuren van het originele camouflagepatroon van het toestel. Een ware trend was ontstaan, want sindsdien verschijnen er steeds meer vliegtuigen in Europa en Amerika met een nose art of tail art. Voor speciale evenementen of jubileums van eenheden, worden er tegenwoordig ook complete vliegtuigen beschilderd.

Ook op verschillende vliegshows duiken steeds meer special paints op. De special paint heeft ook bij de NATO Tiger Association zijn intrede gedaan. Het is tegenwoordig gebruikelijk dat elke deelnemende eenheid minstens een in tijgerkleuren beschilderd toestel meeneemt. Naast de internationale oefening heeft de Tiger Meet ook een sociaal aspect. Dit sociale deel bestaat uit het verbeteren van de onderlinge band tussen landen, maar ook uit het creëren van een betere band met de buitenwereld. Om dit te realiseren organiseert elke basis een aantal publiekelijke dagen rondom de Tiger Meet. Het sociale deel van de Tiger Meet bestaat uit een aantal competities. Zo is eer ook een competitie voor de mooist beschilderde tijger. Deze prijs gaat naar het land dat het mooist beschilderde vliegtuig mee heeft genomen naar de Tiger Meet. De special paint is daarmee een belangrijk onderdeel geworden van de Tiger Meet. De beschilderde vliegtuigen zijn dan ook het uithangbord van de Tiger Meet naar de buiten wereld toe. Ook op de Tiger Meet van 2011 waren de vliegtuigen van de deelnemers in tijgerkleuren beschilderd. Zo hadden de Duitsers van AG-51 een Tornado die helemaal zwart was geschilderd met op de staart de zwarte Puma van de eenheid. De Franse Mirages van diverse tijgen eenheden waren ook allemaal in de kleuren van hun eigen eenheid geschilderd. Zo heeft elke deelnemer ook zijn eigen eenheidskleuren geïntegreerd in de special paint. Met evenementen zoals de NATO Tiger Meet, blijft de traditie van de special paint zich voortzetten in de geschiedenis van de militaire luchtvaart.