Introductie van de F-4 in Duitsland; Wittmund, 28 – 29 juni 2013

Phantom Pharewell, 1973 – 2013, deel 1; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

De Duitse Luftwaffe is naast de USAF een van de grootste gebruikers geweest van de McDonnell Douglas F-4 Phantom II. De Luftwaffe heeft 10 F-4E’s, 88 RF-4E’s en 175 F-4F’s in dienst gehad die tijdens de Koude Oorlog in West-Duitse dienst waren. De Phantom heeft sindsdien een reputatie van ruim 40 jaar opgebouwd.

De McDonnell Douglas F-4 Phantom is van oorsprong ontwikkeld voor de Ameri- kaanse marine. De ontwikkeling van het toestel was het rechtstreekse gevolg van de Koreaanse Oorlog toen zichtbaar werd dat de F-86 Sabre niet opgewassen was tegen de MiG-17. Het prototype van de Phantom vloog voor het eerst in 1958. Het toestel bleek al snel een baanbrekend ontwerp te zijn dat zijn tijd ver vooruit was. Het toestel was in staat om een snelheid van ruim Mach 2.2 te bereiken wat uitzonderlijk was in die tijd. Vanaf 1963 werden de eerste F-4 Phantoms geleverd aan de United States Navy. Het toestel bleek al snel een succesnummer te zijn waardoor het vliegtuig ook in dienst trad bij de United States Air Force en het United States Marine Corps. De Phantom zou zijn grote roem behalen tijdens de Vietnam Oorlog. De Phantom zou zich tijdens deze oorlog ontwikkelen tot een dominant gevechtsvliegtuig dat de nieuwe Russische MiG-21 de baas was. De Phantom was van oorsprong niet uitgerust met een boordkanon, dit zou veranderen toen de behoefte aan een dergelijk wapen pijnlijk zichtbaar werd in Vietnam. De Phantom bleef voor de USAF een belangrijk wapen in de jaren 70 en 80. Het toestel werd bij de Navy uiteindelijk vervangen door de F-14 Tomcat en later ook door de F/A-18 Hornet. Bij de USAF werd het toestel vervangen door de F-15 Eagle en de F-16 Fighting Falcon. De Phantom bleef nog wel in gebruik bij de UASF als verkenningsvliegtuig en Wild Weasel variant voor het uitschakelen van air defense installaties. Uiteindelijk werd het toestel in Amerikaanse dienst in 1996 uitgefaseerd. Naast de USA hebben Australië, Egypte, Duitsland, Griekenland, Iran, Israël, Japan, Zuid-Korea, Spanje, Turkije en de UK met de F-4 gevlogen.

De Duitse Luftwaffe heeft in totaal 10 F-4E’s, 88 RF-4E’s en 175 F-4F’s in dienst gehad. Met deze Phantom vloot, was de Luftwaffe een van de grote gebruikers van het type. De West Duitse Luftwaffe was pas 16 jaar oud toen de Phantom in 1971 in dienst kwam van de Luftwaffe. De West Duitse Luftwaffe, was een zeer sterke lucht-

macht die beschikte over een grote vloot F-104G Starfighters en Aeritalia G-.91R’s. De RF-4E Phantom was de eerste variant van de Phantom die in dienst trad van de Luftwaffe. In 1968 werd het contract getekend voor de aanschaf van 88 RF-4E’s. De Duitsers zouden de Phantoms voor een groot deel zelf gaan bouwen in Duitsland in de fabrieken van Messerschmitt-Bölkow-Blohm. De eerste RF-4E werd op 16 januari 1971 overgevlogen van St-Louis in Amerika naar Bremgarten in Duitsland. De eerste eenheden die met de RF-4E werden uitgerust, waren Aufklärungsgeschwader 51 op Bremgarten en Aufklärungsgeschwader 52 op Leck. De RF-4E was uitgerust met 4 camera’s in de neus van het toestel. Het toestel kon zowel overdag als ’s nachts worden ingezet voor verkenningen. De RF-4E was in staat om foto’s tijdens de vlucht al te ontwikkelen, zodat cartridges met foto’s in vlucht gedropt konden worden.

Naast de RF-4E eenheden, had de Luftwaffe ook de intentie om 2 luchtverdedigings- eenheden en 2 jachtbommenwerper eenheden op te richten die met de F-4 zouden worden uitgerust. De Luftwaffe wilde samen met het Amerikaanse USAF TFX programma een single seat versie van de F-4 ontwikkelen. Door de oplopende kosten, werd er besloten om de F-4F te ontwikkelen. De F-4F werd ontwikkeld als de luchtverdedigingsvariant van de F-4E. In de F-4F is een van de 7 brandstoftanks weggelaten en het toestel kon ook AIM-7 Sparrow raketten dragen naast de AIM-9 Sidewinder. Ook was de F-4F in staat om grondwapens zoals Mk82 bommen, BL755 cluster bommen en later ook AGM-65 Maverick raketten te vervoeren. De 37+01 was de eerste F-4F die op 18 maart 1973 voor het eerst vloog. De eerste 8 F-4F’s werden gestationeerd op George AFB voor de training van de vliegers. In 1976 werden deze Phantoms vervangen door 10 F-4E’s die de training overnamen. De F-4F’s werden naar Duitsland overgevlogen naar de operationele eenheden. De training van de F-4F vliegers vond volledig plaats in de Verenigde Staten. Tijdens een 13 maanden durend basis programma werden de leerling vliegers op Sheppard AFB getraind op de T-37 Tweet en T-38 Talon. Hierna gingen de vliegers naar de Duitse training wing op George AFB waar ze werden getraind op de Duitse F-4E’s.

AG-51 en AG-52 werden vanaf 1992 uitgerust met de Panavia Tornado. Ook werden de eenheden overgenomen door de marine. De eenheden werden vanaf dit moment omgenummerd naar Marinefliegergeschwader 1 (MFG-1) op Schleswig-Jagel en Marinefliegergeschwader 2 (MFG-2) op Eggebek. De Luftwaffe heeft de RF-4E in 1994 uitgefaseerd door er 20 aan Griekenland en 32 aan Turkije te verkopen. De F-4F vloot werd in de periode van 1980 tot 1983 drastisch gemoderniseerd. Het toestel was vanaf dit moment in staat om in de lucht te worden bijgetankt. Het toestel werd ook geschikt gemaakt om de moderne AIM-120 AMRAAM raket mee te dragen. Aan het eind van de jaren 80 waren er 110 Phantoms geüpdatet naar de F-4F ICE standaard. Uiteindelijk werden alle F-4F-en geüpdatet naar deze standaard omdat de komst van de Eurofighter drastisch werd vertraagd. JG-73 werd vanaf de hereniging van Oost en West Duitsland in 1991 heropgericht op de vliegbasis Laage. Deze basis ligt in de buurt van Rostock in het noorden van het voormalige Oost Duitsland. De F-4F werd vanaf dat moment volledig ingezet voor de luchtverdediging en JBG-35 en JBG-36 werden daarom dan ook opgeheven. JG-73 is opgericht uit het opgeheven JBG-35. Ook JBG-36 op Rheine-Hopsten werd heropgericht op als JG-72 op dezelfde basis op 1 januari 1991. De F-4F was de ruggengraat van de Duitse luchtverdediging in de jaren 90. Aan het einde van de jaren 90 werd bekend dat de EF2000 Eurofighter de taken van de Phantom zou gaan overnemen. De Phantom zat inmiddels aan het einde van zijn levensduur, maar zal nog ruim 15 jaar gaan doorvliegen.