De Border Guard van Litouwen; Paluknys, 11 september 2013

De Baltische Staten, deel 4; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

Nadat Litouwen een lange tijd deel uitmaakte van de Sovjet-Unie, werd in 1992 de vliegende tak van de Litouwse Border Guard opgericht. De Border Guard is tegenwoordig uitgerust met een aantal moderne patrouille helikopters zoals de lichte EC120 Kolibrie, de lichte EC135 en de middelzware EC145.

De Litouwse Staats Border Guard Service (Valstybės Sienos Apsaugos Tarnyba) is een organisatie die valt onder de verantwoordelijkheid van ministerie van binnen- landse zaken. De Border Guard is verantwoordelijk voor het bewaken en veiligstellen van de Litouwse grenzen op het land en aan de Baltische Zee. Litouwen is sinds 2007 een Schengen land geworden en heeft sindsdien de taak om de Europese grenzen met Wit Rusland en het Kaliningrad Oblast van Rusland te bewaken. Litouwen werd een onafhankelijk land vanaf 16 februari 1918. In eerste instantie viel de nieuw opgerichte Border Guard onder het ministerie van defensie. Het eerste border regiment werd uiteindelijk opgericht op 1 februari 1920. De minister van defensie Jonas Šimkus verklaarde het regiment operationeel op 29 juni 1922 in de regio van Klaipėda. De Border Guard regimenten van het ministerie van defensie werden op 1 januari 1924 opgeheven en overgedragen aan het ministerie van binnenlandse zaken. De Border Guard bestond voor de eerste Sovjet bezetting in 1933 uit 1934 politie mensen. Deze bemanning bleef gehandhaafd totdat de Sovjet-Unie het land bezette in juni 1940. De Sovjets stopte al snel met de Border Guard omdat het Rode Leger zelf deze taak op zich nam. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog, bezetten de Sovjets Litouwen opnieuw. Het enige land dat niet bij Sovjet-Unie hoorde dat grensde aan Litouwen was op dat moment de Volksrepubliek van Polen. Deze grens was dan ook de enige grens die door de Sovjets werd bewaakt.

Na de val van de Sovjet-Unie, werd Litouwen op 11 maart 1990 weer een zelfstandig land. Het land had ondertussen ruim 50 jaar geleefd onder het Sovjet regime. Op 3 april 1990, werd er een resolutie aangenomen door het Litouwse parlement waarin stond dat Litouwen een nieuwe Border Guard moest oprichten. Het doel van deze Border Guard was het bewaken van de grenzen van het nieuwe land. Op 10 september 1990, werd er nog een resolutie aangenomen door het parlement die

onder het ministerie van defensie de economische grenzen van Litouwen moest gaan bewaken. Op 10 oktober 1990 werd besloten om ruim 61 grensposten op te richten. De eerste van deze nieuwe grensposten werden op 19 november 1990 operationeel. Door een gebrek aan gekwalificeerd personeel, werden niet alle posten meteen bemand op de manier zoals het in eerste instantie de bedoeling was. De ex Sovjet veiligheidseenheden voerde diverse charges uit tegen de vaak nog niet goed voorbereide Litouwse Border Guards. Border Guard posten werden vernielt of in brand gestoken en vaak werden er ook auto’s beschadigd en gestolen. Op 19 mei 1991 resulteerde dit zelfs tot een dode en een zwaar gewonde Border Guard aan de grens met Wit Rusland. De aanvallen op Litouwse grensposten werd voortgezet tot aan de staatsgreep in Moskou op 23 augustus 1991. Na deze roerige periode kwam er meer rust aan de Litouwse grensposten.

Het ministerie van defensie zorgde ervoor dat de Border Guard op volle sterkte was toen op 31 augustus de laatste Sovjet soldaten het land verlieten. De Border Guard was ondertussen dus een volledig zelfstandig orgaan geworden binnen de Litouwse organisatie. Op 18 juli 1994, nam de Litouwse regering een nieuwe resolutie aan waarin stond dat het ministerie van defensie afstand zou doen van de Border Guard. De Border Guard werd vanaf dat moment weer een onderdeel van de politiemacht van het ministerie van binnenlandse zaken. De bewaking van de Litouwse grenzen zou dus vanaf nu worden uitgevoerd door de Litouwse Border Police. Het verdrag betreffende het herstel van de nationale grenswacht tussen Litouwen en Letland werd op 29 juni 1993 ondertekend. Het vereiste aanzienlijke diplomatieke inspanningen om een verdrag te sluiten en ondertekenen over de grens met Wit-Rusland op 6 februari 1995. Een soortgelijk verdrag werd in hetzelfde jaar getekend met Polen. Het verdrag over de afbakening van de grens tussen Litouwen en de Rusland werd tijdens een top in Moskou op 24 oktober 1997 ondertekend. Nadat deze verdragen waren getekend, brak er een rustige periode aan voor de Litouwse Border Guard. Litouwen werd een lidstaat van de Europese Unie op 1 mei 2004. Met de toetreding van Litouwen, Letland en Estland in 2004, kwamen er voor het eerst ex Sovjet Staten bij de Europese Unie. Vanaf 21 december 2007 werd Litouwen een lidstaat van het Schengenverdrag. De focus van de Border Guard ligt op de grenzen met Wit Rusland en Kaliningrad.

Vanaf 1992 kreeg de nieuwe Border Guard van Litouwen de beschikking over een drietal Kamov Ka-26 “Hoodlum” helikopters. De vliegende eenheid van de Border Guard werd op Paluknys gestationeerd, deze basis ligt ten zuiden van Vilnius. De lichte verkenningshelikopters werden ingezet om te patrouilleren langs de grenzen van het land. In 2001 werd er een Cessna 172RG toegevoegd aan de Border Guard vloot. Deze Cessna was het eerste en tot nu toe enige fixed wing toestel in de vloot. In 2002 werden er 2 Eurocopter EC120 Kolibrie helikopters aangeschaft. Deze lichte eenmotorige helikopters moesten de verouderde Ka-26’s gaan vervangen. De 3 Ka-26’s werden uiteindelijk uitgefaseerd in de loop van 2003. Een van de toestellen staat tegenwoordig als gate guard bij het politie complex op Paluknys. In 2006 werd de vloot verdubbeld door de komst van nog eens 3 helikopters. Er werden 2 Eurocopter EC135T2+ helikopters aangeschaft en 1 Eurocopter EC145 helikopter. De 2 EC135’s zijn beide uitgerust met speciale infrarood zoeksensoren voor diverse zoek en ondersteuningsacties. Naast de aanschaf van al deze nieuwe helikopters is ook het complex van de Border Guard aanzienlijk vernieuwd. De helikopters staan tegen- woordig in een moderne hangaar met een relatief groot platform voor het complex. De Litouwse Border Guard is met dit moderne materiaal dan ook prima in staat om zijn operationele taken uit te voeren.