De Luchtmacht Letland; Lielvarde, 12 september 2013

De Baltische Staten, deel 6; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

De Letse Luchtmacht is de luchtvaarttak van de Letse Defensie. De eerste Letse eenheden werden opgericht in 1992 na de onafhankelijkheid van de Sovjet-Unie. De luchtmacht is echter niet in staat om zijn eigen luchtverdediging te voeren, daarom wordt dit door de NATO uitgevoerd onder de naam Baltic Air Policing.

De luchtmacht van Letland (Latvijas Gaisa Spéki) werd al lang voor de Sovjet bezetting opgericht tijdens de Letse oorlog voor onafhankelijkheid. Op 7 juni 1919, werd er een air group geformeerd onder de leiding van Luitenant Alfreds Valleika. De eerste toestellen die in dienst kwamen van de Letse luchtmacht waren Bolshevik Nieuport 24bis en Sopwith 1,5 Strutter vliegtuigen. De eerste vliegtuigen werden operationeel op 5 augustus 1919. De eerste bombardement missies werden uitgevoerd op 26 augustus 1919. Vanaf september had de nieuwe luchtmacht de beschikking over 3 vliegtuigen welke werden ingezet tegen de Duitse en Wit Russische legers. De Letse luchtmacht vloog 69 missies tijdens de onafhankelijkheidsoorlog. Uiteindelijk werd de Air Group in 1926 opnieuw aangeduid als het Aviation Regiment. Het Aviation regiment bestond in 1939 uit 3 fighter squadrons die waren uitgerust met 24 Gloster Gladiators en 6 Bristol Bulldogs. Ook beschikte de Letse Luchtmacht over 3 verken- ning squadrons die waren uitgerust met 12 Letov Š-16LS’s, 2 Hawker Hinds en 10 Stampe SV.5’s. Ook beschikte het Aviation Regiment over een maritiem verkennings- squadron welke met 4 Fairey Seal en 2 andere vliegtuigen was uitgerust. Alle activiteiten van de Letse luchtmacht eindigde toen in 1940 het land werd bezet door de Sovjet-Unie. De luchtmacht had op het moment dat het werd opgeheven bijna 130 vliegtuigen tot zijn beschikking. Letland zou tot 1991 deel uitmaken van de Sovjet-Unie voordat het weer een zelfstandig land werd.

De Letse luchtmacht werd op 24 februari 1992 heropgericht toen Letland weer onafhankelijk werd van de gevallen Sovjet-Unie. Het eerste vliegveld dat actief in gebruik werd genomen, was Riga-Spilve, waar een aantal An-2 vliegtuigen en Mi-2 helikopters in dienst werden gesteld. Riga-Spilve was in eerste instantie een prima basis om de nieuwe luchtmacht op te baseren. In 1994 namen de Letten de voormalige Sovjet Basis Lielvarde in gebruik als tweede veld van de Letse Lucht-

macht. Lielvarde was in de tijd van de Sovjet-Unie de thuisbasis van de MiG-27 “Flogger” vloot van het Russische 899 IBAP. Van de ruim 22 aangekochte An-2’s werden er al snel 10 afgegeven aan de National Guard en nog eens 10 vliegtuigen werden al snel verkocht. De 2 toestellen die overbleven werden vooral ingezet voor paradroppings voor de Letse special forces en verkenningseenheden. Er werden in totaal 8 Mi-2 “Hoplite” helikopters aangeschaft die zouden worden ingezet voor SAR taken en pilotentraining. Op dit moment zijn alle Mi-2’s uitgefaseerd. Er staan er nog 2 in de hoofdhangaar op Lielvarde, deze helikopters staan officieel in storage. Van de 2 helikopters staat er een in storage doeken gewikkeld, de andere helikopter staat helemaal compleet in de hangaar. Beide helikopters staan helemaal achteraan in de hangaar. Een van de Mi-2’s staat als gate guard bij de hoofdpoort van Lielvarde opgesteld. Nog 2 Mi-2’s liggen aan de westkant van het veld op een dump compound.

De huidige An-2 vloot bestaat op dit moment uit 4 vliegtuigen die aan de zuidoost kant van de startbaan staan opgesteld. Hoeveel van deze toestellen er nog operationeel zijn is niet bekend. Van de 4 vliegtuigen zien er hooguit 2 nog operationeel uit. De toestellen staan in 2 groepen van 2 vliegtuigen opgesteld. De toestellen zijn allemaal van het type An-2R. De groen gecamoufleerde toestellen zien er erg slecht uit. Het lijkt erop dat ze al ruim 10 jaar niet meer zijn gespoten, want de verf bladdert aan alle kanten van de toestellen af. Een vijfde An-2 ligt naast de 4 opgestelde vliegtuigen helemaal in onderdelen. De zesde An-2 die op Lielvarde aanwezig is, is de gate guard die bij de hoofdpoort naast de Mi-2 staat. Deze An-2 is goed preserved en staat voor de bosrand langs de weg opgesteld. Naast deze gate guards, staat ook nog een oude Russische MiG-21PFM opgesteld. De nog operationele An-2’s worden vooral gebruikt voor het droppen van parachutisten. Regelmatig training de special forces van het Letse leger op Lielvarde met het springen uit deze An-2’s. Deze droppings worden meestal aan de oostkant van de noord-zuid baan van het veld uitgevoerd. In de loop van 1993 werden door de Letse luchtmacht 2 ex Oost-Duitse Luchtmacht Let-410UVP Turbolet lichte transportvliegtuigen aangeschaft. De toestellen werden door de Duitse regering gedoneerd om de Letse luchtmacht mee op te bouwen. Op 7 juni 1995 is een van de Let-410 vliegtuigen neergestort tijdens een tragisch ongeluk. De andere Let-410 is officieel nog operationeel, maar er wordt nauwelijks meer mee gevlogen.

De belangrijkste toestellen die nog in dienst zijn bij de Letse Luchtmacht, zijn de 4 Mil Mi-17-1V “Hip” helikopters. In 2000 werden de eerste 2 Mi-17’s aangeschaft. De helikopters moesten een deel van de taken van de bestaande Mi-2 vloot gaan overnemen. In 2004 werden er nog een 2 Mi-17 helikopters aangeschaft. Vanaf dit moment neemt de Mi-17 de SAR taak volledig over van de Mi-2 vloot. Naast de SAR taak, worden de helikopters ook ingezet voor diverse andere militaire taken, zoals: troepentransport, medevac en ondersteuning voor de special forces. Een van de Mi-17 staat continue stand-by op Riga-Skulte. Deze locatie ligt dichter bij zee en is daarom beter als uitvalsbasis voor de SAR helikopter. Speciaal voor de Mi-17 vloot is er een moderne hangaar gebouwd op Lielvarde. Naast de luchtmacht heeft Letland in de periode van 1991 t/m 2000 een National Guard gehad. De taak van deze tak was de nationale veiligheid van het land. De National Guard had 4 PZL-104 Wilga, 12 An-2 en 38 L-13 Blanik vliegtuigen in dienst. Deze toestellen stonden verdeeld over 6 vliegvelden in Letland. Nadat de National Guard in 2000 werd geïntegreerd met de luchtmacht, werden de Blanik zweefvliegtuigen verdeeld over de aeroclubs in het land. Uiteindelijk zijn ook de Wilga’s uit dienst genomen. De luchtmacht van Letland is klein en is door gebrek aan geld in het land niet in staat om zichzelf te verdedigen, daar bewaakt de NATO met de Baltic Air Policing het luchtruim van het land.