Voorbereidingen voor de Komst JSF; Gilze-Rijen, 18-23 juni 2014

Operatie Luchtsteun 2014, deel 4; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

In 2003 werd door het Nederlandse kabinet besloten dat de vloot gevechtsvliegtuigen moest worden ingekrompen. Als gevolg hiervan werd vliegbasis Twenthe in 2007 uiteindelijk gesloten. In de toekomst zal de luchtmacht hooguit 37 JSF gevechtsvlieg- tuigen en een kleine vloot drones bezitten op Volkel en Leeuwarden.

In het kader van de bezuinigingen werd op heeft het kabinet in 2003 besloten de vliegbasis Twenthe te sluiten. De F-16 operaties zouden voortaan geconcentreerd worden op de twee Main Operating Bases (MOB's) Leeuwarden en Volkel. Vliegbasis Twenthe zou uiteindelijk sluiten in 2007. De F-16’s vertrokken echter aan het einde van 2005 toen het no 313 Squadron verhuisde van Twenthe naar Volkel. Het tweede squadron op Twenthe was het no 315 Squadron. Deze eenheid werd als gevolg van deze eerste bezuinigingsronde opgeheven. Op Volkel werd bijna tegelijkertijd het no 306 Squadron opgeheven. Deze eenheid waas de enige fotoverkenningseenheid van de luchtmacht. Het no 306 Squadron verhuisde naar Tucson in Arizona voor de opleidingstaak. Op 8 april 2011, kondigde de minister van Defensie Hans Hillen de aankomende bezuinigingen op Defensie aan. Op Leeuwarden en Volkel moesten in totaal wederom negentien F-16’s verdwijnen. Er zullen in totaal 69 F-16’s over blijven. Het afstoten van deze F-16’s heeft desastreuze gevolgen gehad voor het no 311 Squadron op vliegbasis Volkel. Per 8 mei 2011 wordt de eenheid opgeheven als gevolg van deze bezuinigingsronde. De adelaar van het no 311 Squadron zal zijn vleugels niet meer uitslaan, na ruim 60 jaar kwam er een einde aan het bestaan van deze eenheid. In totaal heeft defensie ruim 43 MLU F-16’s verkocht. In totaal werden er 37 vliegtuigen aan Chili verkocht en werden er zes F-16's aan Jordanië verkocht.

Voor de opvolging van de F-16 in Nederland is de Nederlandse regering in het JSF project gestapt. Ondanks de enorme financiële en technische tegenslagen en felle tegenstand van de oppositie, houdt de huidige coalitie partij zich bij het besluit om de JSF aan te schaffen. De Nederlandse regering heeft naast de aanschaf van de JSF ook besloten om deel te nemen aan de ontwikkeling van het gevechtsvliegtuig. Als tegenprestatie voor de financiering van de ontwikkeling zou het Nederlandse bedrijfsleven voor miljoenen euro’s gaan verdienen aan de bouw van de JSF

doormiddel van diverse productieopdrachten. De Nederlandse regering heeft ruim 800 miljoen Dollar beschikbaar gesteld voor de ontwikkeling van de JSF. De testfase van de JSF gaat door een moeizame fase in de ontwikkeling van het toestel. De Nederlandse regering besloot in 2010 tot de aanschaf van twee testvliegtuigen om aan het testprogramma van de JSF deel te nemen. Het eerste testtoestel van de F-35 Lightning II, werd op 2 april 2012 overgedragen aan de Nederlandse regering in de fabriek van Lockheed Martin in Fort Worth, Texas. Het testtoestel heeft verschillende tests van het brandstofsysteem ondergaan. Daarna is het vliegtuig naar Eglin Air Force Base in Florida gebracht waar de Nederlandse luchtmacht het toestel gebruikt heeft de training van piloten en onderhoudspersoneel. Het eerste testtoestel werd nog door het vorige kabinet gekocht en aanbetaald. Het tweede testtoestel is in april 2011 besteld en kost ruim 90 miljoen euro.

Ondanks dat het definitieve besluit om de JSF aan te schaffen nog niet is genomen, lijkt de keuze voor de JSF al heel lang vast te staan. In 2002 toen het contract voor de ontwikkeling van de JSF werd getekend, werd er uitgegaan van 138 vliegtuigen. Door de stijgende kosten van de ontwikkeling van het toestel werd dit aantal al snel bijgesteld tot 85 vliegtuigen door de sluiting van vliegbasis Twenthe. Door de stijgende ontwikkelingskosten, is uiteindelijk besloten om slechts 37 vliegtuigen te kopen. In de defensiebegroting 2014 werd gekozen voor de Lockheed-Martin F-35 "Lightning II" als opvolger voor de F-16. Volgens de huidige planning worden de 37 vliegtuigen vanaf 2019 in dienst genomen. De Nederlandse productieorder zal uiteindelijk dus uit 35 vliegtuigen bestaan voor de operationele eenheden. De overige twee vliegtuigen zijn de al aangeschafte testvliegtuigen. Het JSF programma werd gestart met als doel de ontwikkeling van een betaalbaar stealth-vliegtuig voor de eenentwintigste eeuw. De opzet van het JSF programma was om in een vliegtuig drie verschillende missie-typen te integreren, waardoor de basis van de verschillende varianten gelijk zou zijn en kosten bespaard zouden worden. De verschillende typen van de JSF zijn: de F-35A welke conventioneel kan opstijgen en landen, de F-35B welke de STOVL versie is van de JSF en de F-35C welke gelanceerd kan worden met een katapult vanaf een vliegdekschip. Nederland zal voor de conventionele F-35A versie van de JSF gaan.

De luchtmacht heeft op dit moment een vloot van 68 F-16’s die verdeeld zijn over vliegbasis Leeuwarden en vliegbasis Volkel. Door de reductie van het aantal operationele F-16’s, wordt het aantal F-16 squadrons in de nabije toekomst verkleind van 4 naar 3 squadrons (1 op vliegbasis Leeuwarden en 2 op vliegbasis Volkel). Als gevolg van deze bezuiniging, zal Leeuwarden worden teruggebracht van Main Operating Base (MOB) naar Deployed Operating Base (DOB). Vliegbasis Volkel zal dus in de toekomst de activiteiten van vliegbasis Leeuwarden gaan aansturen. Het squadron dat zal verdwijnen op Leeuwarden zal het no 323 Squadron zijn. Deze eenheid gaat naar de Verenigde Staten op daar de opleiding van de nieuwe JSF vliegers te verzorgen. De verwachting is dat het no 312 Squadron en het no 313 Squadron op vliegbasis Volkel en het no 322 Squadron op vliegbasis Leeuwarden de JSF zullen ontvangen. Op vliegbasis Leeuwarden zal naast de JSF ook een drone eenheid gestationeerd gaan worden. Deze eenheid zal waarschijnlijk het no 306 Squadron gaan worden. Het no 306 Squadron was vroeger in de tijd van de Starfighter en in de beginjaren van de F-16 het fotoverkenningssquadron van de luchtmacht. De plannen bestaan op vier RQ-1 Predator drones aan te schaffen voor de Nederlandse luchtmacht. Daarnaast staat er een optie open om er nog eens vier aan te schaffen. Hoe concreet de plannen zijn is nog niet duidelijk. Ook is het niet duidelijk of de bewapende variant van de Predator zal worden aangeschaft.