50 Jaar Allouette III; Gilze-Rijen, 11 september 2014

De Aérospatiale SA316B Allouette III; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

Dit jaar wordt het 50 jarige jubileum gevierd van de Allouette III helikopter. De Allouette III was in de jaren 60 en 70 de belangrijkste helikopter bij de groep Lichte Vliegtuigen van de Koninklijke landmacht. Er werden in totaal 77 helikopters aangeschaft waarvan er nu nog vier in gebruik zijn bij het no 300 Squadron.

De Aérospatiale Allouette III is een lichte eenmotorige helikopter die oorspronkelijk geproduceerd werd door de Franse firma Sud-Aviation. De Allouette III is ontwikkeld uit de Allouette II. Het prototype van de Allouette III was de SA3160, die in februari 1959 voor het eerst vloog. Een van de kenmerken van het toestel is het karakteristieke metalige geluid dat hij tijdens de vlucht produceert. Tussen 1962 en 1969 werden ruim 77 helikopters van het type SE3160/SA316 Allouette III geleverd aan de toenmalige Koninklijke Landmacht. Van de 77 helikopters werden er 27 geassembleerd door de Lichtwerk NV in Hoogeveen. De helikopter verving de verouderde Hiller H-23B. De helikopters waren gestationeerd op de Vliegbasis Deelen bij het no 299 Squadron en no 300 Squadron en op de Vliegbasis Soesterberg bij het no 298 Squadron. De Allouette III helikopters waren aangeschaft door de landmacht. Het onderhoudsperso- neel, de vliegers en de faciliteiten werden door de luchtmacht geleverd. De landmachteenheden werden aan het begin van de jaren 60 ondergebracht bij de Groep Lichte Vliegtuigen (GPLV). De GPLV was voorheen uitgerust met de Piper Supercub en de De Havilland Canada Beaver. Deze toestellen werden vervangen door de Allouette III die door de landmacht werden gebruikt voor verkenning en de artillerie.

Het beroemdste display team dat met de Allouette III vloog, was het Grashoppers display team. Het 299 Squadron van de Koninklijke Luchtmacht richtte tijdens een luchtvaartevenement met vier wit-zwart gestreepte Allouettes het display team op. Herhaaldelijk werd verzocht om de display te herhalen bij andere luchtvaartevene- menten en jubilea. Het gevolg was dat er vrij snel een formeel en permanent demonstratieteam opgericht. Het team werd ondergebracht als vlucht 4 bij het no 300 Squadron op Deelen. De toestellen werden gespoten in een rood-wit-blauw kleurenschema en bouwden binnen enkele jaren een uitmuntende reputatie op. In het vliegshow seizoen werden de vliegkunsten in heel Europa vertoond. De samenstelling

van de piloten van de Grashoppers werd jaarlijks veranderd. De grashoppers wonnen meerdere prestigieuze prijzen en inspireerden verschillende buitenlandse krijgsmacht- delen tot het oprichten van een helikopterdemonstratieteam. Tijdens de hoogtijdagen moesten zelfs formele uitnodigingen door landen zoals de Verenigde Staten en Australië om logistieke en budgettaire redenen afgewezen worden. Buiten het seizoen vlogen de helikopters en de bemanningen de gewone missies en opleidingsvluchten voor Defensie. Een keer hebben de Grasshoppers te maken gehad met een vliegongeval tijdens een trainingsvlucht boven de Ginkelse Heide. De rotorbladen van twee helikopters raakten elkaar en enkele vliegers raakten hierbij gewond. Na het uitfaseren van het grootste deel van de Allouette III vloot in de jaren 90 werd er besloten om het beroemde display team te ontbinden.

Vijf van de 77 geleverde Allouettes waren eigendom van de Koninklijke Luchtmacht. De helikopters vervingen de verouderde Allouette II's die vanaf 1959 waren gebruikt voor de Search and Rescue taak. De SAR helikopters opereerden vanaf de Vliegbasis Leeuwarden en de heliport in Terschelling. Op deze locaties stonden de toestellen klaar om in zee gestorte vliegers te redden. De helikopters moesten in het verleden regelmatig uitrukken omdat er regelmatig een gevechtsvliegtuig neerstortte in de Waddenzee en de Noordzee. De reden van de crashes in dit gebied was de Cornfield schietrange op Vlieland en de Jackpot range bij Noordvaarder. Ook bevinden zich boven de Noordzee ten noorden van de Waddeneilanden de Temporay Reserved Airspaces (TRA’s). In deze gebieden vinden luchtgevechten plaats tussen NATO gevechtsvliegtuigen voor trainingsdoeleinden. Bij militaire oefeningen was er altijd standaard een SAR-Allouette in de lucht. Ook werden de SAR Allouettes vaak gebruikt om patiënten van de Waddeneilanden snel naar een ziekenhuis op het vasteland te transporteren. De SAR Allouettes waren voorzien van een marifoon waarmee radiocontact kon worden gemaakt met schepen. In de strenge winter van 1997 verzorgden de SAR Allouette III's en andere operationele Allouettes III's van Vliegbasis Soesterberg het personen vervoer van en naar de Waddeneilanden. Door zware ijsgang op de Waddenzee was er geen scheepvaart meer mogelijk. Na deze periode werden de SAR Allouettes vervangen door de knalgele AB-412SP helikopters.

De uitfasering van de Allouette III stond in Nederland al gepland in 1986. Er werd vanaf dat moment een studie gestart om de operationele Allouette III’s te vervangen door een nieuw type. In 1995 werd de CH-47D Chinook aangeschaft voor de zware transporttaken bij het no 298 Squadron. In 1996 werd ook de AS532U2 Cougar geleverd aan de luchtmacht. De Cougar zou het grootste deel van de Allouettes bij het no 300 Squadron gaan vervangen. De Groep Lichte Vliegtuigen bestond niet meer vanaf dat moment en werd door de luchtmacht overgenomen onder de naam Tactische Helikopter groep KLu. De Allouette vloot werd met de invoering van de nieuwe helikoptertypen gereduceerd tot vijf helikopters. De helikopters die in dienst bleven kregen als hoofdtaak het vervoeren van Vips. Naast deze taak kreeg de Allouette III ook de taak van het maken van luchtopnamen voor defensie. De laatste jaren wordt de Allouette ook gebruikt voor het opleiden voor vliegers van het Defensie Helikopter Commando (DHC). De vier nog operationele SA316B Allouette III’s zijn de A-247, A-275, A-292 en A-301. De vijfde helikopter de A-253 is al enkele jaren uitgefaseerd. De Allouettes zijn ingedeeld bij het no 300 Squadron op vliegbasis Gilze-Rijen. Tegenwoordig zijn de Allouettes in een donkerblauw kleurenschema met enkele oranje randen gespoten. Het huidige kleurenschema is het kleurenpatroon van het Nederlandse koninklijk huis. De verwachting is dat de Allouette III na ruim vijftig jaar operationele dienst op relatief korte termijn uitgefaseerd gaat worden.