De Opvolging van de F-16 in België; Kleine-Brogel, 12 september 2014

De Belgian Air Force Days, deel 1; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

De Belgische luchtmacht zal de komende jaren een opvolger gaan selecteren voor de opvolging van de verouderde F-16 Fighting Falcon. Op dit moment lijkt het erop dat het land de Amerikaanse JSF zal gaan aanschaffen. Een definitief besluit moet echter nog gemaakt worden door de Belgische politieke partijen.

Net als in veel landen in Europa, gaat er ook voor de Belgische luchtmacht veel veranderen de komende jaren. De luchtmacht is de afgelopen jaren al fors ingekrompen en omgevormd tot een compacte en tactische luchtmacht. De opleiding van de luchtmacht wordt volledig door het land zelf gedaan. Op dit moment starten de vliegers hun opleiding op de SF260 Marchetti op vliegbasis Beauvechain bij Leuven. Na de elementaire training gaan de vliegers naar Frankrijk waar ze bij het Frans Belgische Alpha-Jet detachement gaan vliegen. Dit detachement is het AJets detachement op de Franse vliegbasis Cazaux. Bij deze eenheid leren ze omgaan met het vliegen in een jet en leren ze het gebruik van diverse wapensystemen. De coverversie naar de F-16 zullen de vliegers ondergaan op vliegbasis Kleine-Brogel bij de OCU. In de toekomst zullen de Alpha-Jets worden uitgefaseerd omdat de vliegtuigen al vanaf 1978 in gebruik zijn bij de Belgische luchtmacht. Het is tot op heden nog niet duidelijk of het toestel überhaupt wel vervangen gaat worden. De opvolging van de F-16 zal daar een belangrijke rol bij gaan spelen. Als België besluit om bijvoorbeeld de JSF te kopen, zal de training gaan plaatsvinden in de Verenigde Staten in samenwerking met andere JSF partners. Ook de Marchetti vloot is aan vervanging toe, want ook deze vliegtuigen zijn al enkele tientallen jaren oud.

Na de bekende discussies over de opvolging in Nederland sinds enkele jaren, is ook de Belgische luchtmacht nu aan het rondkijken naar een opvolger voor de General Dynamics F-16 Fighting Falcon. Ook in België neigt de keuze naar de Amerikaanse Lockheed Martin F-35 Lightning II. Dit vliegtuig staat in de media bekend als de JSF. De F-16 is ontworpen om gemiddeld rond 4000 vlieguren te maken voordat het toestel wordt afgeschreven. De Belgische F-16’s maken gemiddeld rond de 200 vlieguren per vliegtuig per jaar. De vliegtuigen lopen na bijna 40 jaar dienst tegen het einde van hun operationele leven aan. De luchtmacht in België heeft nog ruim 50 vliegtuigen in

gebruik en de voorspelling is dat de toestellen tegen 2023 tegen het maximum aantal uren aanzitten. De grote vraag is of de luchtmacht alleen maar bemande toestellen nodig heeft voor de opvolging van de F-16. Een drone kan onbeperkt in de lucht blijven en kan urenlang boven een gebied blijven patrouilleren. Dit is voor de toekomst een erg goedkope oplossing, want drones kunnen voor nagenoeg alle taken worden ingezet. Drones worden ontwikkeld voor allerlei specifieke taken. De nieuwste generatie gevechtsvliegtuigen kan van alles een beetje en is in geen enkele taak meer een uitblinker. De constructie van drones en gevechtsvliegtuigen is een keuze die ook in Nederland is gemaakt. Het is dus een hele reële mogelijkheid dat België dit ook gaat doen in de toekomst.

Het aantal vliegtuigen dat België mogelijk zal aanschaffen heeft alles te maken met het ambitieniveau van het land. Het ambitieniveau is het aantal acties dat een land tegelijkertijd aan wil kunnen. Op dit moment wil België tien vliegtuigen kunnen inzetten in het buitenland en tegelijk met minimaal twee toestellen het luchtruim bewaken. Daar heeft het land met zijn huidige F-16-vloot ongeveer 50 vliegtuigen voor nodig. Deze ambitie ligt in lijn met andere landen binnen de NATO die vergelijkbaar zijn met België. Gevechtsvliegtuigen hebben veel onderhoud nodig en er zijn ook nog eens vliegtuigen nodig voor de opleiding van vliegers. Na de optelsom is het duidelijk dat er heel wat vliegtuigen nodig zijn om deze ambities waar te maken. Het toekomstige Belgische ambitieniveau blijft volgens een interne nota voorlopig ongewijzigd. Dit betekend dat België meer dan 40 toestellen nodig zal hebben om dat te kunnen waarmaken. Er wordt aangenomen dat een land als België ongeveer 15 vliegtuigen nodig heeft om de bewaking van het nationale luchtruim te garanderen. Naast een minimum om het land te verdedigen, heeft ook België de verplichting om een minimum te kunnen leveren aan internationale samenwerkingen in crisisgebieden zoals Afghanistan en Irak. De Belgische luchtmacht is relatief klein in Europa en zit daarmee tegen de ondergrens van dat minimum aan. Het land werkt in internationaal verband meestal samen met de andere F-16 partners in Europa.

Er zijn officieel vijf vliegtuigen die bestudeerd worden om de F-16 op te volgen in België. Het eerste vliegtuig is de Saab Gripen. Dit toestel is een klein licht Zweeds toestel dat vergelijkbaar is met de F-16. In vergelijking met andere vliegtuigen is het een vrij goedkoop toestel in aanschaf en onderhoud. Volgens specialisten is de Gripen van Saab de een degelijke aankoop. Het vliegtuig is vooral geschikt voor kleinere landen met een kleine ambitie. De tweede kandidaat is de F/A-18 Super Hornet. De Super Hornet is een tweemotorig toestel dat ontwikkeld is voor de Amerikaanse marine. Dit vliegtuig heeft zijn diensten al bewezen, maar is een groot en duur toestel. De Super Hornet is in 2013 al getest door de Belgische luchtacht op vliegbasis Florennes toen de Amerikanen er een paar naar België stuurden. De derde kandidaat is de Europese EF2000 Eurofighter. De EF2000 is een complex en duur vliegtuig en is gebouwd door een consortium van Duitsland, Groot-Brittannië, Spanje en Italië. De Eurofighter is wel een superieur toestel met veel vermogen. Het grote nadeel is dat het vliegtuig wordt gebouwd in verschillende landen wat de aanschafprijs niet ten goede komt. De Franse Dassault Rafale is de vierde kandidaat. De Rafale kan alles wat de F-16 kan en nog veel meer. De Rafale is al operationeel in Frankrijk en kan dus snel in productie worden genomen. Het enige nadeel is dat de Rafale alleen in Frankrijk vliegt en nog nergens anders in de wereld. De Amerikaanse JSF is de vijfde kandidaat en is een toestel van de 5e generatie. Het is een compromistoestel van de Amerikaanse strijdkrachten dat in drie varianten wordt geproduceerd. De ontwikkeling van de JSF ervan verloopt bijzonder moeizaam en de kosten zijn torenhoog opgelopen.