Het Vormen van de Formatie; Evreux, 14 juli 2015

Quatorze Juillet Défilé Militaire, deel 1; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

Tijdens het defilé in Parijs vliegt er een grote formatie van alle Franse vliegtuigen en helikopters over de Champ Elysees in Parijs heen. Het vliegen en vooral het vormen van een grote formatie is niet eenvoudig. De Franse luchtmacht heeft daarom met de formatie enkele keren geoefend in de maanden voor het defilé.

De Franse feestdag La Fête Nationale staat in het buitenland ook bekend als Bastille Dag. De dag wordt jaarlijks in Frankrijk gevierd op 14 juli. Op deze dag wordt de bestorming van de Bastille in Parijs herdacht die de Franse Revolutie inleidde op 14 juli 1789. Op deze dag wordt traditiegetrouw jaarlijks een grote militaire parade gehouden. Deze parade op de Champ Elysees in Parijs is de oudste militaire parade ter wereld die jaarlijks sinds 1880 wordt georganiseerd. Het oorspronkelijke populaire feest zorgde ervoor dat op Bastille Dag een parade werd gehouden sinds de Franse Directory. Onder het bewind van Napoleon verloor de parade zijn glans, maar dit werd hersteld sinds de opkomst van de Derde Franse Republiek. De dag werd een officiële feestdag in Frankrijk vanaf 28 juni 1880 en de Decree van 6 juli zorgde ervoor dat de militaire parade onlosmakelijk aan deze dag werd verbonden. Op de Champ Elysees is een tribune gebouwd waar de president en andere officials van Frankrijk en zijn partners zijn gepositioneerd. De parade loopt over de Champ Elysees vanaf de l'Arc de Triomphe tot de Place de la Concorde waar de tribune voor de officials staat. De parade is een populair evenement in Frankrijk en het wordt dan ook elk jaar volledig op de Franse televisie uitgezonden. De parade bevat ongeveer 7000 soldaten die meedoen waarvan er ruim 5000 lopen en 2000 deelnemen met diverse voertuigen van de krijgsmachtdelen en de politie. Er rijden ongeveer 300 voertuigen mee en er lopen ruim 240 paarden mee. In de lucht komen er tijdens de parade jaarlijks ruim 80 vliegtuigen en helikopters over het terrein gevlogen.

Formatievliegen is een kunst die voor elke vlieger het maximale aan concentratie vergt. De vlieger moet zich continue concentreren op juiste snelheid, vliegrichting en vlieghoogte tijdens het formatievliegen. Tegelijkertijd moet hij ook de andere vliegtuigen in de formatie continue in de gaten houden en anticiperen op afwijkende bewegingen. Naast het feit dat het formatievliegen zelf belangrijk is bij deze parade is

ook timing bij het vormen van deze formatie een belangrijk aspect. Het vormen van de grote formatie wordt gedaan in twee hoofddelen, namelijk de groep vliegtuigen en de groep helikopters. Het snelheidsverschil tussen deze twee groepen is te groot om ze in een formatie te laten vliegen. Bovendien vliegen de groepen op andere tijdsloten over Parijs. Het vliegen en vooral het vormen van een grote formatie is niet eenvoudig. De Franse luchtmacht heeft daarom met de sectieleiders van de formatie enkele keren geoefend in de maanden voor het defilé. De sectieleiders zijn verantwoordelijk voor de timing bij het vormen van de formatie. De overige vliegtuigen in de sub-formatie concentreren zich op de sectieleider van hun deel. De sectieleiders hebben van te voren het vormen van de formatie geoefend op verschillende Franse vliegvelden zoals Chateaudun, Avord en Evreux.

Alle gevechtsvliegtuigen en transportvliegtuigen van de Franse luchtmacht vliegen tijdens de parade vanaf BA105 Evreux. Deze grote vliegbasis ligt ongeveer op 100 kilometer ten westen van Parijs. De gevechtsvliegtuigen die hier staan tijdens de parade bestaan uit de toestellen die werkelijk tijdens de parade meevliegen en een aantal reserve toestellen om de formaties compleet te houden als er een toestel om technische redenen niet mee kan vliegen. De gevechtsvliegtuigen van de Franse Marine (Aeronavale) vliegen vanaf hun thuis basis Ladivisiau. Deze vliegtuigen zullen boven Evreux aansluiten bij de rest van de formatie. Ook de E-3 AWACS en de KC-135 en transporttoestellen zoals de A-400 Atlas en de C-130 Hercules zullen vanaf hun thuisbasis vliegen en ook in de buurt van Evreux aansluiten bij de formatie. Ook vliegen er in de formatie dit jaar een C-295 en een Hercules mee uit Spanje. De helikopters die deelnemen aan de formatie boven Parijs staan gestationeerd op BA110 Creil, dat ten noorden van Parijs ligt. Het formeren van de groep helikopters gaat wat gemakkelijker dan het formeren van een groep vliegtuigen. Dit komt omdat helikopter stil kunnen hangen in de lucht wat het positioneren in de formatie gemakkelijker maakt. Toch blijft ook hier timing erg belangrijk. Nadat de formatie in de buurt van Creil is gevormd, vliegen de helikopters naar Parijs waar de formatie later dan de vliegtuigen die als eerste over de stad heen zullen vliegen zal volgen.

De meeste vliegtuigen die deelnemen aan de parade in Parijs, zijn op de dag voor de parade al aangekomen op Evreux. In de ochtend voor de parade stijgt er als eerste een enkele Alpha-Jet op. Dit toestel is de weervlucht en gaat in de buurt van Parijs visueel checken hoe het zicht is boven de stad. Om negen uur starten de voorbereidingen op Evreux op de flightline. De gevechtsvliegtuigen staan op Evreux opgesteld op de rolbaan die parallel loopt aan de startbaan. Het opstijgen van gebeurd in een bepaalde volgorde om de posities in de formatie in te nemen. De eerste groep van vier vliegtuigen stijgt op en gaat in de buurt van Evreux rondcirkelen. De toestellen vliegen eens in de zoveel minuten over het vliegveld heen. Elke keer als de formatie de vliegbasis passeert stijgt de volgende groep van drie of vier vliegtuigen op. Deze vliegtuigen gaan dan achter de formatie aan en nemen hun positie in. Deze manier van formeren wordt ook wel een formatie carrousel genoemd. Het is bij het vormen van de formatie belangrijk dat de groepen vliegtuigen elke keer 40 seconden ruimte tussen elkaar hebben. Dit is namelijk de tijd die boven Parijs elke keer tussen de groepen in moet zitten tijdens het defilé. Ook de vliegtuigen die zich vanaf de andere Franse vliegvelden verzamelen boven Evreux nemen op dezelfde manier hun positie in de formatie aan. Het duurt in totaal bijna een uur voordat alle vliegtuigen in de lucht zitten en hun posities hebben ingenomen. De formatie die zich gevormd heeft in de carrousel vliegt vanaf half elf naar Parijs toe waar het defilé op de Champ Elysees zal plaatsvinden. De hele parade in de lucht duurt daar amper 15 minuten.