De Fairchild A-10 Thunderbolt II; RAF Fairford, 19 & 20 juli 2015

The Royal International Air Tattoo, deel 2; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

De Fairchild Republic A-10 Thunderbolt II is een gevechtsvliegtuig van Fairchild dat alleen in gebruik is bij de Amerikaanse luchtmacht. Het is het enige USAF toestel dat primair werd ontwikkeld voor de Close Air Support (CAS) taak. Het toestel is speciaal uitgerust voor het vernietigen van pantservoertuigen en gronddoelen.

De A-10 Thunderbolt kan ingezet worden tegen bewegende gronddoelen en wat verder van de eigen troepen verwijderde gronddoelen. Een secundaire taak die het toestel kan vervullen is optreden als vliegende forward air controller. De officiële naam voor de A-10 is Thunderbolt II. Hij werd genoemd naar zijn voorganger uit de Tweede Wereldoorlog, de P-47 Thunderbolt. De Thunderbolt II kreeg al snel de bijnaam "Warthog" of wrattenzwijn. Het toestel kreeg deze naam door het lelijke uiterlijk en de relatief lage vliegsnelheid. De productie van de A-10 stopte in 1984 nadat er totaal 715 toestellen waren gebouwd. De A-10 is vanwege zijn lange rechte vleugels met omlaag gebogen vleugeltips zeer goed manoeuvreerbaar bij lage snelheden en op geringe hoogte. Hierdoor is het opstijgen en landen slechts een korte baan nodig en kan het toestel opereren van tijdelijke vooruitgeschoven vliegvelden dicht bij het front. De A-10 heeft de mogelijkheid om lang boven het slagveld te patrouilleren en kan onder een laaghangend wolkendek van 300 m opereren met een zicht dat slechter is dan 2,5 km. Het casco van de Thunderbolt is gemaakt in een honingraatstructuur die bestand is tegen treffers van pantser doorborende en hoog explosieve munitie tot 23 mm. Alle voor de vlucht primaire vluchtsystemen systemen zijn drievoudig uitgevoerd. Hierdoor kan de vlieger zelfs zonder hydrauliek of met een half afgeschoten vleugel toch nog veilig landen. Het toestel heeft zelf dichtende brandstoftanks en is zo geconstrueerd dat het met een motor, een staart, een hoogteroer en een half afgescheurde vleugel nog bestuurbaar is.

Ondanks dat de A-10A Thunderbolt een grote wapenlast mee kan voeren is zijn hoofdwapen het roterende 7-loops GAU-7 30mm Avanger-kanon. Het vliegtuig is om dit wapen heen gebouwd. Om dit kanon goed te kunnen plaatsen in het toestel werd het neuswiel zelfs uit het midden van de centerline van het toestel geplaatst. De A-10 werd ontwikkeld door de ervaringen die de USAF in de Vietnamoorlog had opgedaan.

In deze oorlog raakten veel vleigtuigen die luchtsteun verleenden zwaar beschadigd of neergeschoten door klein kaliber vuurwapens, grond-lucht afweerraketten en ander luchtafweergeschut. Fairchild ontwikkelde gebaseerd op deze ontwikkelingen het YA-10A prototype dat zijn eerste vlucht maakte op 5 april 1972. Het toestel kende een zeer kort ontwikkel traject, want al in oktober 1975 rolden de eerste operationele A-10’s van de productielijn. De eerste leveringen aan de USAF waren in maart 1976 en het eerste operationele squadron was in oktober 1977 operationeel met de A-10A Thunderbolt op de Davis-Monthan AFB in Arizona. Er werd later een enkele A-10A werd omgebouwd tot een tweezits testversie. Dit toestel zou worden aangeduid als de YA-10B Thunderbolt II. De Amerikaanse luchtmacht had de intentie om de tweezitters te gaan gebruiken voor nachtelijke missies of operaties bij slecht weer. Deze plannen zijn echter nooit gerealiseerd door de USAF.

In eerste instantie kon men niet wennen aan de A-10 bij de USAF. Men was gewend aan duurdere en veel beter presterende toestellen zoals als de F-16 Fighting Falcon en de F-15 Eagle en vond dat de US Army zelf verantwoordelijk was voor luchtsteun aan zijn eigen grondtroepen. De pogingen om de A-10 Thunderbolt II over te dragen aan de US Army of en het US Marine Corps (USMC) liepen vast. Geen enkele partij wilde dit lelijke low-tech toestel hebben in zijn orbat. De A-10 werd tijdens de Koude Oorlog in Groot-Brittannië en West-Duitsland gestationeerd. De Thunderbolts werden uiteindelijk naar de Verenigde Staten teruggetrokken op 18 mei 2013. De laatste vliegbasis waar de A-10 gestationeerd stond in Europa was de Amerikaanse vliegbasis Spangdahlem Air Base in de Eifel in Duitsland. De A-10 heeft al veel updates gehad in zijn loopbaan. Het toestel werd uitgerust met een traagheidsnavigatie, GPS, nacht- zichtapparatuur en de Pave Penny laser-doelaanwijzer. Vanaf 2005 werden alle toe- stellen uitgerust met nieuwe vleugels, een eigen brandblussysteem, ECM apparatuur en de mogelijkheid om laser geleide wapens te gebruiken. Deze gemoderniseerde versie wordt aangeduid als de A-10C. De eerste vlucht van de A-10C was op 28 januari 2005. De verwachtingen zijn dat de A-10 tot ongeveer 2025 blijft vliegen.

De A-10 zou zijn grote faam behalen tijdens de Golfoorlog in Irak in 1991. Het toestel werd massaal ingezet tegen Iraakse eenheden en behaalde indrukwekkende resultaten. De US Army en de USMC die tot die tijd kritisch waren toonden meteen belangstelling voor de A-10. Na deze successen wilde de USAF de toestellen echter niet meer kwijt, omdat ze van grote waarde bleken te zijn voor de troepen op de grond. Het toestel schakelde in Irak ruim 900 vijandelijke tanks en ruim 2000 andere voertuigen uit. De Thunderbolts wisten met hun GAU-7 kanon ook nog eens twee gevechtshelikopters neer te schieten boven vijandelijk terrein. Er werden tijdens de oorlog slechts vier Thunderbolts neergeschoten door vijandelijke SAM raketten. Veel A-10’s kwamen zwaar beschadigd terug van hun missies, omdat de toestellen diep in vijandelijk gebied actief waren. De toestellen werden tijdens hun missies non stop beschoten met allerlei typen wapens. Er zijn voorbeelden waarbij de A-10 veilig terugkeerden nadat het halve toestel kapot was geschoten. Enkele Thunderbolts keerden terug met de staart volledig eraf geschoten of met missende vleugels of delen hiervan. Na de Golfoorlog werd de A-10 regelmatig ingezet in verschillende andere conflicten. Zo werd het toestel ook met wisselende successen ingezet in Bosnië in de jaren 90 en in Kosovo in 1999. Vanaf 2001 werd de A-10 ook ingezet in de oorlog tegen terrorisme in Afghanistan en vanaf 2003 wederom in Irak. De A-10 Thunderbolt heeft zich in zijn loopbaan ontwikkeld tot het meest effectieve CAS vleigtuig dat de USAF ooit heeft gehad. De Thunderbolts zijn voor de hedendaagse Amerikaanse grondtroepen een onmisbare beschermingsfactor.