Polen Tijdens en na de Koude Oorlog; Deblin, 19 augustus 2015

De Poolse Luchtstrijdkrachten, deel 2; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

Tijdens de Koude Oorlog zou Polen deel uitmaken van het Warschau Pact. Vrijwel alle typen die in dienst waren, zijn in deze periode van Russische herkomst. Naast deze vliegtuigen zou ook de Poolse luchtvaart industrie een boost krijgen, omdat Polen veel in licentie gebouwde vliegtuigen van PZL in gebruik nam.

Het Poolse Lotnictwo ludowego Wojska Polskiego (Polish People's Army Aviation) werd in 1943 opgericht door patriotten uit Polen die hun eigen land wilden gaan bevrijden van Nazi Duitsland. Dit leger werd opgezet in samenwerking met de Sovjet Unie en al snel kreeg dit leger ook een eigen luchtmacht. De vorming van het 1e Onafhankelijke Eskader begon op 7 juli 1943 op het vliegveld van Grigoriewskoje in Rusland. Deze eenheid zou de basis worden voor het 1 Fighter Aviation Regiment. Uiteindelijk werden er 11 regimenten opgericht die elke een verschillende taak hadden. Halverwege 1949, had de Poolse Luchtmacht ruim 595 vliegtuigen in gebruik van de typen Yak-9T/M, Yak-9P, Yak-9W, Il-2, Il-10, en Pe-2. De banden met de Sovjet Unie bleven sterk in deze periode en vanaf 1955 zou Polen zich aansluiten bij het Warschau Pact die werd opgericht als antwoord op de NATO in het westen. Vanaf 1951, werd de Poolse luchtmacht uitgerust met Yak-23 gevechtsvliegtuigen en MiG-15 “Fagot” straaljagers. Later werd in 1961 ook de MiG-17 “Fresco” aangeschaft. In eerste instantie werden deze vliegtuigen in Rusland gebouwd. Echter was de vraag naar deze vliegtuigen in Oost-Europa zo groot dat deze toestellen ook in licentie in Polen gebouwd zouden worden. Vanaf 1952 werden de MiG-15 en later ook de MiG-17 geproduceerd onder licentie in Polen onder de naam Lim-1 en Lim-2 als equivalent voor de MiG-15 en de Lim-5 als equivalent voor de MiG-17. Deze vliegtuigen werden in Polen gefabriceerd door PZL-Mielec. Er werd in 1964 ook een grondaanval versie ontwikkeld uit de MiG-17 die zou worden geproduceerd onder de naam Lim-6.

In 1954 werden de bestaande componenten van de Poolse Luchtmacht samenge- voegd tot de Air and National Air Defense Forces (Wojska Lotnicze i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju (WLiOPL OK)). Later in 1964 werd deze organisatie gescheiden in twee aparte organisaties met elk hun eigen taken. Deze twee organisaties waren de Air Force (Wojska Lotnicze) en de Country Air Defense Force

(Wojska Obrony Powietrznej Kraju). De belangrijkste bommenwerpers in dienst van de luchtmacht, was vanaf 1949 de Il-10 “Beast”. De eerste straalbommenwerper die in gebruik werd genomen was de Il-28 “Beagle” en vanaf 1965 de Su-7B “Fitter-A”. Vanaf 1974 werden deze vliegtuigen aangevuld met de Su-20 en de Su-22 “Fitter”. De vloot met gevechtsvliegtuigen werd in 1959 aangevuld met een klein aantal MiG-19 “Farmer” vliegtuigen. Het werpaard van de Poolse gevechtsvloot zou vanaf 1963 de MiG-21 “Fishbed” worden. Er werden honderden MiG-21’s aangeschaft in tal van varianten voor de Poolse Luchtmacht. In 1979 werd de vloot MiG-21’s aangevuld met de nieuwe MiG-23 “Flogger”. Het laatste gevechtsvliegtuig van Russische herkomst dat in gebruik werd genomen was vanaf 1989 de MiG-29 “Fulcrum”. Voor het trainen van de piloten werd in 1955 in Polen de PZL-104 Wilga ontwikkeld. Dit toestel werd gebruikt om naast de An-2 vliegers te trainen voor de transportvliegtuigen. De PZL TS-11 Iskra werd ontwikkeld in het begin van de jaren 60. Naast de vliegtuigen zouden ook de helikopters veelal van Russische herkomst zijn zoals de Mi-1 “Hare”, Mi-4 “Hound”, Mi-8/17 “Hip” en Mi-24 “Hind”.

Na de val van de Sovjet Unie in 1989 en een ontwapening in Europa, werd de Poolse luchtmacht drastisch ingekrompen. Er stonden naast de Poolse eenheden ook erg veel Russische eenheden in Polen gestationeerd. De 4th Air Army (4 Vozdushnaya Armiya) werd na de Koude Oorlog teruggetrokken uit Polen naar Rusland. Deze eenheid was een onderdeel van de Noordelijke Sovjet legers en stond gestationeerd in voornamelijk Polen. De Poolse Luchtmacht was in die tijd een sterke luchtmacht en had rond 1990 types zoals de MiG-21, MiG-23, MiG-29, Su-20 en Su-22 in gebruik. Deze groep vliegtuigen zou na de val van de Sovjet Unie in gebruik blijven bij de Poolse Luchtmacht. De Lim-6 jachtbommenwerpers werden aan het begin van de jaren 90 al uitgefaseerd. Na deze periode van politieke verandering zou er een nieuw tijdperk gaan aanbreken voor de Polen. Het land zou zich aan het begin van de jaren 90 steeds meer op het westen gaan richten. Het volgende type dat zou worden uitgefaseerd was in 1999 de MiG-23 “Flogger”. Er vlogen in totaal nog 6 MiG-23MF single-seaters en zes MiG-23UB trainers in operationele dienst. Deze vliegtuigen stonden gestationeerd op vliegbasis Słupsk in het noorden van Polen. Na het uitfaseren van de MiG-23, werd ook de MiG-21 “Fishbed” uitgefaseerd in 2003.

Vanaf 1999 zou er in Polen veel veranderen in de militaire structuur. Het land werd vanaf 1999 toegelaten bij de NATO en sindsdien is Polen een westers land geworden qua militaire structuur. De brigade en regiment structuur die de Sovjet Unie hanteerde werd omgezet in een wing en squadron structuur die in het westen wordt gehanteerd. Polen zou hiermee stappen zetten naar een volledige NATO structuur en zou zijn organisatie hierop aanpassen. De formele opvolger van de MiG-21 werd na een evaluatie van enkele jaren de Lockheed Martin F-16 Fighting Falcon. De F-16 had het in een evaluatie gewonnen van de nieuwe Saab JAS-39 Gripen en de reeds bestaande Dassault Mirage 2000. In de toekomst zal Polen mogelijk in het JSF programma gaan stappen. De JSF zal de verouderde Su-22 moeten gaan vervangen in de rol van jachtbommenwerper. De laatste jaren heeft Polen zijn transportvloot drastisch gemoderniseerd. De verouderde An-26 “Curl” transportvliegtuigen zijn vervangen door de Amerikaanse Lockheed C-130 Hercules en de Spaanse CASA C-295. Ook op het gebied van de helikopters komen er veranderingen aan. Polen heeft al besloten om de Franse EC725 Caracal aan te schaffen als vervanger voor de verouderde Mi-8 “Hip” transporthelikopters. Naast deze al uitgezette acties overweegt Polen ook de aanschaf van de Boeing AH-64D Apache aanvalshelikopter als vervanger voor de Russische Mi-24 “Hind”.