De Roemeense Helikoptereenheden; Bacau, 15 september 2015

De Roemeense Luchtmacht, deel 8; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

Op elke Roemeense vliegbasis staat een eenheid gestationeerd die met de IAR-330 Socat vliegt. Deze helikopter is een gemoderniseerde variant van de IAR-330L Puma en kan worden ingezet voor offensieve taken. Ook staan er vaak SAR en transporthelikopters op deze vliegvelden van het type IAR-330L.

Ondanks dat Roemenië tijdens de Koude Oorlog een Warschau Pact lidstaat was, wilde het land daarnaast ook onafhankelijk blijven van de Sovjet invloeden. In plaats van het kopen van populaire Russische toestellen, koos Roemenië ervoor om ook onder licentie westerse helikopters te bouwen. Op 30 juli 1974 werd het contract voor licentie productie van de SA330L Puma helikopter getekend door IAR Brasov onder de benaming IAR-330L Puma. Op 22 oktober 1975, maakte de eerste IAR-330L Puma helikopter zijn eerste vlucht. De IAR-330 Puma werd in licentie gebouwd in Roemenië vanaf 1977 en er werden in totaal 110 helikopters gebouwd. De Roemeense luchtmacht lanceerde het Puma 2000 programma in 1992. Met de hulp van de Israëlische Elbit Company werd uiteindelijk de SOCAT (Sistem Optronic de Cercetare si Anti-Tanc) (Optical-Electronic Reconnaissance and Anti-Armour System) versie van de Puma ontwikkeld. In september 1995 tekende de Roemeense luchtmacht een contract voor de modernisering van 25 IAR-330L Puma helikopters naar de Socat configuratie. Het Socat programma resulteerde in een helikopter die in staat was om grondaanvallen en verkenningen uit te voeren. De helikopter was goed uitgerust en kan ook ingezet worden voor SAR taken op het slagveld. De IAR-330 Socat is in staat om onder alle weersomstandigheden te opereren op moeilijk begaanbaar terrein zoals in de bergen bijvoorbeeld.

De Socat was een totaal nieuwe helikopter vergeleken met de IAR-330L ondanks dat het airframe van deze helikopter was gebruikt als basis. Het eerste IAR-330 prototype dat werd uitgerust met het Socat systeem maakte zijn eerste vlucht in zijn nieuwe configuratie op 26 mei 1998. Het tweede prototype volgde een jaar later en maakte zijn eerste vlucht vanaf Ghimbav bij Brasov op 23 oktober 1999. De IAR-330 Socat is uitgerust met een Nexter THL-20 20mm kanon dat is gemonteerd onder de neus van de helikopter. Dit kanon heeft een magazijn van 850 patronen en kan bewegen in de

richting waar de vlieger naar kijkt. De helikopter heeft ook een wapen rack dat gemonteerd is aan de beide zijkanten van de romp. Aan deze ophangpunten kunnen vier LPR 57 (UB-16-57) ongeleide raketwerpers worden gemonteerd. Ook kunnen er acht Rafael Spike-ER anti-tank geleide raketten aan de buitenste twee hardpoints worden bevestigd. De Socat heeft met dit arsenaal een serieuze wapenlading bij waarmee het veel doelen tegelijk kan aanvallen. Aan het begin van 2001 werd de eerste Socat geleverd aan het 612 Attack Helicopter Squadron op Titu-Boteni. Toen deze vliegbasis sloot, zijn deze helikopters nar Otopeni verhuist in 2004. Het Socat upgrade programma was voltooid op 9 juni 2005, toen de 25ste en laatste helikopter was gemoderniseerd en overhandigd aan de luchtmacht. Op 16 augustus 2001, ging er een Socat verloren na een crash toen een van de helikopters neerstortte in de buurt van Titu-Boteni kort na het opstijgen. Deze helikopter werd vervangen door het oorspronkelijke prototype dat nog beschikbaar was. Deze Socat was de eerste helikopter uit 1998 en moest nog naar de laatste standaard worden gebracht.

De IAR-330 staat in Roemenië op verschillende vliegvelden gestationeerd. De Socat eenheden staan gestationeerd op twee verschillende vliegvelden. Deze vliegvelden zijn Baza 71 Aeriana Campia Turzii waar de helikopters vliegen bij het Escadrila 713 Elicoptere Socat en Baza 95 Aeriana Bacau waar de helikopters vliegen bij het Escadrila 952 Elicoptere Socat. Deze eenheden hebben beide ook een aantal medevac versies van de IAR-330 in gebruik die voor SAR doeleinden worden ingezet. De helikopter op Baza 90 Aviatie de Transport Otopeni/Henri Coanda worden vooral ingezet voor de transporttaken. Op deze basis staan de IAR-330L en IAR-330M varianten gestationeerd. Ook hier staan een aantal medevac versies voor de SAR vlucht gestationeerd. De helikopters op deze vliegbasis bij Boekarest zijn ingedeeld bij het Esc.903 Elicoptere Transport. Op Baza 57 Aeriana Constanta/Mikhail Kogalni- ceanu staan helikopters van het type IAR-330L gestationeerd. Deze Puma’s vliegen daar bij het Escadrila 862 Elicoptere dat onder het commando van Baza 86 Aeriana Fetesti valt. De helikopters op deze vliegbasis hebben vooral een SAR taak langs de Roemeense kustlijn en op zee. Tot slot staan er ook nog helikopters van het type IAR-330M op Baza 93 Aeriana at Timisoara-Giarmata gestationeerd. De helikopters vliegen hier bij het Escadrila 712 Elicoptere en staan onder het directe commando van Baza 71 Aeriana Campia Turzii en hebben een SAR taak.

Na de luchtmacht werden er ook nog een aantal IAR-330’s geleverd voor de Roemeense Marine. Er werd een speciale variant ontwikkeld van de IAR-330 die zou worden aangeduid als de IAR-330 NAVAL. De eerste helikopter van dit type zou voor het eerst worden onthuld op Ghimbav op 30 januari 2007. De helikopters zouden worden geleverd aan de Roemeense Marine op Mikhail-Kogelnichanu. De Roemeense Marine plaatste een order van drie helikopters van deze variant. De marine versie van de IAR-330 is vergelijkbaar met de Socat versie, want hetzelfde upgrade pakket is ingebouwd in deze helikopter. De marine variant van de IAR-330 heeft onder de neus en bij het hoofdlandingsgestel opblaasbare drijvers zitten voor een noodlanding op het water. Na aanleiding van de toenemende betrokkenheid van de Europese Unie bij de stabilisatie van Bosnië Herzegovina, werd de Operatie Althea gestart op 2 december 2004. De NATO en de Europese Unie startten toen de SFOR missie op 4 januari 2005. Een detachement van Baza 90 Aeriana Otopeni werd toen uitgezonden naar Bosnië. Er zouden vier Socat’s naar het land vliegen en ruim 40 Roemeense militairen zouden de missie ondersteunen. De helikopters werden ingezet om een luchtbrug te vormen en om personen op te sporen en te evacueren. In totaal hebben de Socat’s in Bosnië ruim 6 maanden deelgenomen aan de vredesmissie.