Het 1 Smaldeel “Stingers”; Florennes, 24 - 27 juni 2016

De Belgian Air Force Days 2016, deel 1; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

Het Belgische 1 Smaldeel is het oudste squadron van de Belgische Luchtmacht. De historie van de eenheid startte tijdens de Eerste Wereldoorlog toen het squadron werd opgericht als een luchtverdedigingseenheid. Tegenwoordig is het 1 Smaldeel uitgerust met de F-16 Fighting Falcon en is het gestationeerd op Florennes.

Het 1 Smaldeel werd geactiveerd op de Belgische vliegbasis Brasschaat in het noorden van het land in 1913. De eenheid werd toen uitgerust met de Farman MF-16. Tijdens de Eerste Wereldoorlog zou de eenheid al snel verhuizen naar Kiewit en later naar Ans. Vanaf 1916 ging het 1 Smaldeel vliegen met de Nieuport X, XI en XVI. Kort na de oorlog werd de eenheid ontbonden tot na de Tweede Wereldoorlog. Er werd na de oorlog kort met de Spitfire gevlogen. Al snel werd er geschakeld naar de F-84G Thunderjet en de later ook de F-84F Thunderstreak. In 1972 deed bij de Belgische Luchtmacht de Mirage V zijn intrede. Het 1 Smaldeel stond toen op Bierset gestationeerd en was de eerste eenheid die met dit nieuwe type ging vliegen. Tijdens de gehele jaren 70 en 80 vloog het 1 Smaldeel met de Mirage V. Aan het begin van 1989 begon het 1 Smaldeel aan de conversie naar de F-16 Fighting Falcon. Deze conversie werd uiteindelijk voltooid aan het einde van 1990. De laatste Belgische F-16 werd afgeleverd aan de Luchtmacht door SABCA in september 1991. Tijdens de conversie naar de F-16, werd de eenheid verplaatst van Bierset naar Florennes waar het 1 Smaldeel deel ging uitmaken van het 2 Wing.

Kort na de val van de Berlijnse muur en het IJzeren Gordijn, werden de laatste Mirage V fotoverkenners uit dienst gesteld in België. Het 1 Smaldeel zou met de F-16 de verkenningstaak gaan overnemen van de Mirages. De laatste Mirages werden in 1993 uitgefaseerd. Als een tijdelijke oplossing had de Belgische regering gevraagd om een aantal Oudedelft verkenningspods van het type Orpheus. Deze verkenningspod is een Nederlands product en werd al jaren door de Nederlandse Luchtmacht gebruikt onder de F-16. Het systeem was dus meteen beschikbaar voor de Belgen. In 1996 besliste de Belgische regering om voor het Medium Altitude Reconnaissance Systems (MARS) van de Deense fabrikant Per Udsen te gaan. De MARS pod werd in eerste instantie uitgerust met de oude camera’s die uit de Mirages kwamen. Later in de jaren 90 zijn

deze camera’s vervangen door camera’s met een hogere resolutie. Sinds de invoering van de MLU F-16’s vanaf 1997, zijn alle toestellen in België in staat om een foto verkenningspod te vervoeren. Het 1 Smaldeel zou vanaf dat moment niet meer specifiek de verkenningstaak hebben, omdat alle eenheden vanaf dat moment multi role inzetbaar waren. Na de Koude Oorlog werden de eenheden ingekrompen van 18 naar 12 vliegtuigen per squadron. Dit bleek niet effectief en in 2002 werd dan ook besloten om weer naar 18 vliegtuigen per eenheid te gaan. Als gevolg hiervan werd het 2 Smaldeel opgeheven en geïntegreerd met het 1 Smaldeel. Het 1 Smaldeel werd met de geleverde vliegtuigen weer op originele sterkte gebracht.

De badge van het 1 Smaldeel is te herkennen aan de groen met blauwe distel. Deze plant staat afgebeeld in een goudgele krans op een zwarte achtergrond. Om het schild heen zit een dunne rode rand. De bijnaam “Stingers” komt overeen met de distel op de badge, omdat de plant stekels heeft voor zijn zelfbescherming. De squadronspreuk is net als bij veel oude eenheden in het Latijn weergegeven. De spreuk van het 1 Smaldeel is: “Nemo Me Impune Lacessit”, dit betekent niemand verwond me ongestraft. Dit betekend dat niemand de distel kan aanraken zonder dat men door de stekels wordt gestoken. Deze spreuk en de bijbehorende batch geven aan dat het 1 Smaldeel van oorsprong een echte luchtverdedigingseenheid was. De F-16’s van het 1 Smaldeel waren vanaf 1990 toen de eenheid met de F-16 ging vliegen te herkennen aan een zwarte staartband met daarop het logo van de stad Charleroi. De stad Charleroi wordt gezien als de peetmoeder van de eenheid. Naast dit stadslogo stond de naam van de eenheid en distel afgebeeld. De F-16’s bleven met deze staartband vliegen tot het einde van 1995. In de periode van 1995 tot 1997, werd de staartband vervangen door een afbeelding van het wilde zwijn dat symbool staat voor het 2 Wing op Florennes. Ook ontvingen de F-16’s de staartcode FS dat aangeeft dat de eenheid op Florennes staat gestationeerd. Niet alle vliegtuigen zouden met de code gaan vliegen en het concept was ook van tijdelijke aard binnen de Belgische Luchtmacht. Vanaf 1997, zouden alle Belgische F-16’s alleen nog maar de Belgische vlag dragen op de staart van het toestel.

Het 1 Smaldeel kwam voor het eerst in actie tijdens de Eerste Wereldoorlog meteen nadat de eenheid was opgericht. België was in eerste instantie neutraal tijdens deze oorlog. Echter werd meer dan de helft van het land bezet door de Duitsers waardoor de Belgen een verdedigende rol kregen. Het 1 Smaldeel zou deelnemen aan veel luchtgevechten bij de verdediging van het land. Na de Eerste Wereldoorlog, zou het nog tot de jaren 90 duren voordat de eenheid voor het eerst weer werd uitgezonden. Het 1 Smaldeel nam in Joegoslavië in de jaren 90 deel aan Decisive Endeavour, Deliberate Guard, Determined Falcon, Deliberate Forge en Allied Force. Tijdens deze uitzendingen werden er vooral peace keeping missies gevlogen. Het 1 Smaldeel is de eenheid in België die het vaakste heeft deelgenomen aan de Air Policing missie in de Baltische staten. Deze operatie begon toen Litouwen, Estland en Letland lid werden van de NATO. Deze Baltische landen hebben geen eigen gevechtsvliegtuigen en vertrouwen volledig op de NATO voor hun luchtverdediging. In een rotatie van drie maanden zouden de Belgische F-16’s in de lucht boven de Baltische Staten patrouilleren van maart t/m juni 2004. De F-16’s van het 1 Smaldeel stonden voor deze missie gestationeerd op Šiauliai Air Base in Litouwen. Begin 2007 en eind 2013, werd deze nog een keer gevlogen door de F-16’s van het 1 Smaldeel. Naast deze missie is het 1 Smaldeel ook nog eens zeven maal uitgezonden naar Afghanistan tijdens de ISAF - Guardian Falcon missie van 2005 t/m 2014. Voorlopig zal het 1 Smaldeel nog vliegen met de F-16 Fighting Falcon.