De Luchtverdediging van Denemarken; Skrydstrup, 4 juli 2017

De Deense Quick Reaction Alert, deel 1; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

De Koninklijke Deense Luchtmacht (Flyvevåbnet) is een onderdeel van de Deense defensie en is sinds de 1950 een separaat onderdeel binnen de Deense strijdkrachten. De Deense luchtmacht is al sinds jaar en dag verantwoordelijk voor de beveiliging en het bewaken van het Deense luchtruim tegen ongewenste indringers.

Denemarken is sinds 1980 een van de vier initiële F-16 gebruikers in Europa samen met België, Nederland en Noorwegen. In totaal heeft het land 77 F-16 Fighting Falcons ontvangen. Er werden 62 F-16A en 15 F-16 gevechtsvliegtuigen geleverd aan Denemarken. De F-16’s van deze luchtmacht werden in de jaren 80 en 90 verdeeld over twee vliegvelden, namelijk Skrydstrup en Aalborg. Skrydstrup is tegenwoordig nog het enige operationele F-16 vliegveld van de Denen. Op dit vliegveld staan het Eskadrille 727 “Craven” en het Eskadrille 730 “Birdsong” gestationeerd. Aalborg is tegenwoordig geen F-16 basis meer en bood in het verleden onderdak aan het Eskadrille 723 "Horntail" en het Eskadrille 726 "Phantom". Sinds 2016 zijn er van de originele 77 vliegtuigen nog maar 44 in gebruik bij de Deense luchtmacht. Denemarken maakt deel uit van de European Participating Air Forces en de beide nog bestaande F-16 squadrons worden toegewezen aan de European Expeditionary Air Wing. In de afgelopen twee decennia, heeft de Deense luchtmacht met F-16’s deelgenomen internationale missies. De Deense F-16’s zijn internationaal bij grote operaties ingezet, zoals: Allied Force in Servië in 1999, Enduring Freedom in Afghanistan in 2002 en Odyssey Down in Libië in 2011. Naast deze missies zijn er ook veel QRA taken uitgevoerd tijdens de Baltic Air Policing in de Baltische Staten en de Iceland Air Policing in IJsland.

De belangrijkste nationale taak van de F-16’s in Denemarken is het verdedigen van het nationale luchtruim. Voor deze taak staan er altijd vier vliegtuigen klaar op Quick Reaction Alert (QRA). De QRA is een zeer hoge staat van paraatheid, waarbij de Deense F-16’s worden gebruikt om het luchtruim van Denemarken en de andere NATO landen te beschermen. Dit betekend dat na een scramble van de gevechtsleiding binnen enkele minuten een aantal gewapende F-16’s de lucht in worden gestuurd. Hoeveel minuten het duurt voor de toestellen in de lucht kunnen

zitten hangt af van het actuele dreigingsniveau. Als de nationale dreiging omhoog gaat kan deze reactietijd steeds naar beneden bijgesteld worden om zo snel mogelijk inzetbaar te zijn. Een scramble word bijvoorbeeld uitgevoerd als een vliegtuig met onbekende identiteit op de radar wordt waargenomen of als een vliegtuig geen radiocontact opneemt op de voorgeschreven luchtverkeersleiding frequenties. Ook kan in geval van nood de hulp worden ingeroepen van de F-16’s om bijvoorbeeld een inspectie op beschadigingen uit te voeren door in formatie met het bewuste vliegtuig te gaan vliegen. De Deense F-16’s staan dagelijks op een 24-uurs QRA op Skrydstrup. Dit betekend dat de gevechtsvliegtuigen 24 uur per dag, zeven dagen per week en 365 dagen per jaar direct inzetbaar zijn. Het vergt veel planning en discipline van de Deense vliegers om deze taak goed uit te voeren.

Voor deze hoogste staat van QRA staan er continue twee vliegtuigen op stand-by. Daarnaast staan er ook nog eens twee vliegtuigen op stand-by als back-up voor het eerste paar. De vier F-16’s staan opgesteld in een speciaal geconstrueerde hangaar vlakbij het bemanningsgebouw. De vliegtuigen staan continue aan de elektrische voeding op de grond en zijn al afgecheckt. Dit betekend dat bij een Alpha Scramble de vliegtuigen alleen nog maar gestart hoeven te worden waarna ze meteen kunnen opstijgen. Als tweede back-up staan er ook altijd in de onderhoudshangaar een aantal vliegtuigen gereed die men ook kan gebruiken voor het geval er een storing optreed op een van de vier stand-by vliegtuigen. De vier F-16’s zijn allemaal bewapend met twee AIM-9L Sidewinder hitte geleide raketten en een volledig geladen trommel voor het 20mm boordkanon. De AIM-9L Sidewinder is de laatste versie die ontwikkeld is van deze raket en is daarmee dus de meest geavanceerde raket in zijn soort. Op de centerline van de F-16’s hangt een enkele brandstof tank in de standaard QRA lay-out van de Deense gevechtsvliegtuigen. De Deense vliegers die stand-by staan draaien diensten van 12,5 uur. Het team voor het eerste QRA paar bestaat uit een tweetal vliegers en twee crew-chiefs. De hangaars waarin de QRA F-16’s staan, staan erg dicht bij het squadron gebouw waardoor de vliegers bij een scramble meteen in de vliegtuigen kunnen klimmen. Naast de stand-by, wordt er ook goed getraind om de QRA taak zo goed mogelijk te kunnen uitvoeren. Op de doordeweekse dagen wordt er vaak in de ochtend en in de middag een scramble uitgevoerd. Er worden bij dit soort trainingen QRA scrambles geoefend waarbij de F-16’s zo snel mogelijk opstijgen.

De Air Control Wing (ACW) is de eenheid van de Koninklijke Deense luchtmacht die verantwoordelijk voor militair toezicht op al het luchtverkeer in het land. Dit betekend dat de eenheid verantwoordelijk is voor zowel het civiele als militaire verkeer in het Deense en aangrenzende luchtruim. Deze controle wordt gedaan door het controlecentrum op het vliegveld van Karup. Ook de QRA wordt gescrambled op basis van de informatie die vanuit dit centrum komt. Het ACW kan indien nodig ook samenwerken met vliegende radarstations in de vorm van een E-3A Sentry van de NATO in Geilenkirchen. Drie radarstations in Denemarken zijn uitgerust met een lange afstand radar en leveren informatie aan het controlecentrum. De radarstations bevinden zich in Skagen, Skrydstrup (Sønderjylland) en Bornholm. Het ACW heeft ook een mobiel controlecentrum dat kan worden ingezet met hoge gereedheid waar dit dan ook nodig is. Tijdens de Iceland Air Policing is er twee maal gebruik gemaakt van deze installatie die zich op dat moment is IJsland bevond. Dit mobiele centrum kan dezelfde taken als het controlecentrum op Karup uitvoeren. Op de luchthaven van Kastrup heeft het ACW luchtverkeersleiders en luchtvaartassistenten gestationeerd zitten die samen met de burgerluchtvaartcontrole zowel het militaire als het burger verkeer regelen.