Deense Bijdrage aan Europese Veiligheid; Skrydstrup, 4 juli 2017

De Deense Quick Reaction Alert, deel 2; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

Denemarken is een land dat ook buiten zijn eigen grenzen deelneemt aan detachementen op het gebied van Quick Reaction Alert. Een van de belangrijkste missies waaraan Denemarken heeft meegedaan op het gebied van QRA, zijn de “Air Policing Missions” boven de Baltische Staten en IJsland voor de Europese veiligheid.

Jarenlang werd de westelijke helft van de gebieden waarin de “Air Policing Mission” werd uitgevoerd gecontroleerd vanuit Denemarken. Deze taken werden uitgevoerd vanuit het gecombineerde luchtoperatie centrum (Combined Air Operations Center, CAOC) in Finderup. Deze controlepost lag op het schiereiland ongeveer 20 km ten westen van Viborg in het midden van het militaire trainingsgebied Finderup in Denemarken. De bunker waarin de CAOC Finderup is gevestigd, werd tussen 1977 en 1985 gebouwd als het hoofdkwartier in oorlogstijd voor de Baltimore Approaches (NATAL) Baltische benaderingen (BALTAP). Na de Koude Oorlog maakte het CAOC deel uit van de “Air Policing” van de NATO en was het verantwoordelijk voor het luchtruim rond IJsland, Noorwegen, Denemarken en het Verenigd Koninkrijk. In Duitsland staat het tweede CAOC in Uedem die de controle over het oostelijke deel rondom de Baltische Zee en Polen onder zijn hoede nam. De primaire taak voor CAOC Finderup was om 24 uur per dag de “Air Policing” uit te voeren in de toegewezen Air Policing Area (APA) in vredestijd. In geval van crisis en oorlog was de CAOC belast met de voorbereidingen om volledig operationeel te zijn tijdens de Crisis Establishment of om een andere CAOC te versterken onder het Joint Force Air Component (JFAC) concept. Eind juni 2013, werd de CAOC in Denemarken gedeactiveerd en werd de verantwoordelijkheid voor de gehele Air Policing Area overgedragen aan het CAOC in Uedem in Duitsland.

Sinds dat de Baltische Staten, Litouwen, Letland en Estland, lid zijn geworden van de NATO, worden deze landen continue ondersteund tijdens de Baltisch Air Policing missies. De luchtmachten van deze landen zijn niet in staat om het eigen luchtruim te verdedigen tegen indringers vanuit Rusland. Om deze landen te ondersteunen staan er continue detachementen van de NATO in deze landen gestationeerd. Ook de Deense luchtmacht levert zijn bijdrage aan deze missie. In totaal namen de Denen vijf

maal deel aan deze missie. Omdat Denemarken met het Combined Air Operations Centre in Finderup een toon aangevende rol had bij de “Policing” missies in een deel van het noorden van Europa, was Denemarken een van de eerste landen die in 2004 een detachement plaatse met F-16’s op Šiauliai-Zokniai in Litouwen. Een tweede en derde detachement op dezelfde vliegbasis vonden plaats in 2009 en 2011. Het voorlopige laatste detachement op deze basis vond plaats in 2013. Ook Ämari in Estland is net als de Litouwse vliegbasis Šiauliai-Zokniai voorbereid op een NATO detachement voor de Baltic Air Policing. Door de toegenomen spanningen tussen Europa en Rusland, werden er vanaf 2014 ook detachementen geplaatst op dit vliegveld. In april van 2014 was Denemarken voor de vijfde keer betrokken bij de Baltic Air Policing missie. Deze keer zouden de vier Deense F-16’s opereren vanaf Ämari in Estland.

De Iceland Defense Force (IDF) was het militaire commando van de Verenigde Staten van 1951 tot en met 2006 op IJsland. De IDF zou ophouden met bestaan vanaf september 2006. Op 20 september werden de laatste Amerikaanse F-15C/D gevechtsvliegtuigen van het 85th Group naar Amerika gevlogen. Al snel vroeg de regering van IJsland om hulp bij de verdediging van het land. Andere NATO landen zoals de Baltische Staten hadden soortgelijke regelingen getroffen met de NATO lidstaten. Deze nieuwe missie op IJsland zou onder de naam Iceland Air Policing worden uitgevoerd. In totaal heeft het land nu al drie keer een QRA detachement gehad op IJsland. In maart 2009 nam de Deense luchtmacht voor de eerste keer de verantwoording voor de verdediging van dit land. Naast een viertal F-16’s werd er ook het Air Control Wing naar IJsland gestuurd om daar de verkeersleiding bij te staan bij de surveillance van het luchtruim. Ditzelfde gebeurde bij de uitzending in maart 2010 naar IJsland. De Air Control Wing werd tijdens deze twee missie bijgestaan door het CRC (Communications & Radar Center) (IJslands: Íslenska Loftvarnarkerfið) in IJsland. De derde Iceland Air Policing vond voor de Deense luchtmacht plaats in august 2015. Ook toen werden er vier F-16’s van Skrydstrup naar Keflavik gestuurd voor de QRA taken in dat land. Bij alle detachementen staan er continue twee bewapende F-16’s klaar op Keflavik. De twee andere F-16’s zijn daarbij de standaard back-up vliegtuigen en staan als tweede team paraat. De QRA F-16’s stonden in speciaal ingerichte shelters op het militaire deel van Keflavik.

De laatste missies rondom de “Air Policing” die men in Denemarken voor zijn rekening heft genomen was een experiment in Groenland. De regering van Groenland heeft geen controle over de militaire of buitenlandse zaken van Groenland. De verdediging van Groenland is de verantwoordelijkheid van Denemarken. Als gevolg hiervan, zouden er meer taken voor de Deense defensie komen in Groenland in de laatste jaren. Jarenlang heeft de Deense luchtmacht patrouilles boven Groenland gevlogen met behulp van de CL-604 Challenger en C-130J-30 Hercules. In 2015 werd besloten om ook met F-16’s hier te gaan vliegen. In het verleden hebben de Deense F-16’s vaker tankstops gemaakt bij Kangerlussuaq (Sønder Strømfjord) tijdens ferry’s naar de Verenigde Staten. Tijdens deze missie zou het echter de eerste keer zijn dat de missies daadwerkelijk boven Groenland worden gevlogen. Op 5 augustus 2015, vertrokken drie F-16's van Skrydstrup naar Kangerlussuaq. De toestellen werden begeleid door een C-130 Hercules met reserveonderdelen en grondpersoneel. Tijdens hun missie naar Groenland landden de F-16’s op Thule Air Force Base. Na een aantal vluchten succesvolle “Air Policing” missies te hebben gevlogen boven Groenland, keerden de F-16's terug naar Denemarken op 7 augustus 2015. Het was de eerste keer dat Deense F-16’s werden ingezet voor een dergelijke missie.