De Zwitserse Luchtbeveiliging; Meiringen, 25 & 26 januari 2018

Zwitsers op Quick Reaction Alert, deel 1; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

In vredestijd staat de Zwitserse luchtmacht op dit moment niet de 24 uur per dag stand-by door een beperkt budget. Vanaf 2020 zal dit echter wel het geval zijn, want vanaf dat moment staan er 24 uur per dag twee F/A-18 Hornets stand-by. Het uitgebreide surveillance netwerk is echter wel 24 uur per dag operationeel.

De Zwitserse luchtruimcontrole en luchtafweer wordt tegenwoordig uitgevoerd door de THALES Raytheon FLORAKO. Dit systeem wordt bediend vanaf 4 vaste locaties op de toppen van de Pilatus, Scopi, Weisshorn en Weissfluh bergen in de Alpen. Ten minste één van deze Command-, Control- & Communications (C3) faciliteiten is altijd verbonden met het luchtverdedigings- en verkeersleiding centrum in Dübendorf. Het monitor systeem is 24/7 operationeel en heeft het volledige Zwitserse luchtruim onder controle. De eerste FLORAKO eenheid werd in 2003 geactiveerd Het systeem bestaat een aantal subsystemen. Het eerste onderdeel is een communicatiesysteem (KOMSYS). Dit systeem zorgt voor de integratie van elementen van alle geografisch verdeelde delen van het FLORAKO-systeem in een enkel gegevensnetwerk. Het tweede systeem is een radarstation (FLORES). De 4 radarstations zijn de belangrijkste gegevensbronnen in het land. Het derde onderdeel is een lagenradar systeem (RALUS). Dit systeem vertaalt de gegevens in vliegroutes en produceert een compleet civiel-militair luchtbeeld voor alle autoriteiten. Het vierde subsysteem is een waarschuwingsberichtensysteem (LUNAS-EZ). Hierbij zijn de Air Ops Centres de combinerende factoren tussen het FLORAKO systeem met real-time gegevens. Als vijfde onderdeel is het militair-civiele luchtruimbeheersysteem (MICAMS). Dit secundaire systeem biedt een computerback-up voor flexibel luchtruimgebruik voor zowel civiele als militaire vluchtbeveiliging.

In Zwitserland (inclusief het luchtruim van Liechtenstein) wordt militaire luchtbewaking ook wel Permanente Luchtbewaking (PlÜ) genoemd. Dit zorgt voor een ononderbroken 24/7 surveillance met het FLORAKO-systeem, waarbij de IDO (Identification Officer) en de TM (Track Monitor) de luchtsituatie monitoren. De Zwitserse luchtmacht heeft verschillende operationele centra. In vredestijd bevindt het primaire militaire commandocentrum zich op de luchtmachtbasis Dübendorf.

In hetzelfde gebouw zit ook de civiele luchtverkeersleiding Skyguide. De locaties van de andere operationele centra zijn een nationaal geheim. Deze commandocentra maken deel uit van de eenheid "Einsatz Luftwaffe". De eenheid bestaat uit het operatiecentrum van de luchtmacht met directe verbindingen met de noodorganisaties zoals de reddingsdienst en de federale politie. Ook staat het in verbinding met de twee Skyguide luchtverkeerscentra in Genève en Zürich. Momenteel wordt de lucht continu bewaakt, maar de interventiemiddelen zoals gevechtsvliegtuigen en luchtafweer zijn meestal alleen overdag beschikbaar. Normaliter is de toegenomen beschikbaarheid van deze middelen beperkt enkele dagen per jaar. Deze verhoogde toestand wordt PlÜ+ (PlÜ PLUS) of ILANA genoemd.

Bij verschillende gebeurtenissen in het verleden toen het Zwitserse luchtruim werd geschonden, kon de Zwitserse Luchtmacht niet handelen, omdat zijn piloten buiten hun diensturen waren. Dat was het geval in februari 2014, toen een pilot van Ethiopian Airlines de volledige controle over zijn vliegtuig opeiste. De man leidde de vlucht af van zijn oorspronkelijke route van Addis Ababa naar Rome en landde uiteindelijk in Genève. De man waarschuwde de autoriteiten over de koerswijziging en zijn voornemen was om politiek asiel aan te vragen in Zwitserland. De piloot gaf zichzelf na de landing uiteindelijk over aan de Zwitserse politie en werd gearresteerd. Het incident maakte een groot gat in de Zwitserse luchtveiligheid zichtbaar. Er konden geen straaljagers worden gescrambled om het vliegtuig te onderscheppen, omdat de luchtmacht niet was ingesteld om de Zwitserse lucht buiten de kantooruren te bewaken. In plaats daarvan werden twee Italiaanse straaljagers opgeroepen om het vliegtuig te onderscheppen en begeleiden. Na deze gebeurtenis, kwam de Zwitserse politiek in beweging om dit te verbeteren. De operationele paraatheid voor de Swiss Air Policing is continu in ontwikkeling tot het einde van 2020. Vanaf dat moment zullen twee vliegtuigen 24/7 op Quick Reaction Alert staan. De eerste stap naar deze uitbreiding werd gezet in januari 2016. Sindsdien kunnen twee bewapende F/A-18's binnen maximaal vijftien minuten gedurende vijf dagen per week van 8.00 uur tot 18.00 uur opstijgen. Het project Luftpolizeidienst 24 (LP24) is gestart door een politieke motie uit 2009, waarbij een hogere paraatheid werd geëist.

Met LP24 wordt nu een permanente operationele stand-by van twee gewapende straaljagers bereikt in vier stappen binnen maximaal 15 minuten. De eerste stap werd gezet in 2016, toen gedurende 50 weken de vliegtuigen op weekdagen van 8.00 tot 18.00 uur beschikbaar waren. In 2017 werd deze aanwezigheid uitgebreid naar 365 dagen. Vanaf 2019 zullen de vliegtuigen dagelijks van 6.00 tot 22.00 op QRA staan en tegen het einde van 2020 zal de dienst worden geüpgraded naar 24/7 stand-by gedurende 365 dagen. De twee vliegtuigen worden gebruikt voor "Hot Missions" en "Live Missions". De "Hot Missions" is een operatie waarbij vliegtuigen worden onderschept die de Zwitserse soevereiniteit of luchtvaartregels ernstig schenden. De "Live Missions" zijn controles op staatsluchtvaartuigen die een diplomatieke toestemming nodig hebben om over Zwitserland te vliegen. De hoofdlocatie voor het project LP24 is het militaire vliegveld Payerne. Tijdens dagen dat Payerne gesloten is, wordt er gevlogen vanuit Emmen of Meiringen. Voor de volledige QRA uitbreiding zijn tegen het einde van 2020 ongeveer 100 manschappen nodig bij de luchtmacht. De bijkomende kosten bedragen ongeveer 30 miljoen Zwitserse Frank per jaar. Dit bedrag bestaat voornamelijk uit personeelskosten en kosten voor de luchtverkeersleiding. In de toekomst zal men dus door het LP24 programma ook in staat zijn om met straaljagers supersonische vluchten te maken buiten de gebruikelijke militaire vluchttijden overdag.