De Impact van Isolatie; Gilze-Rijen, 31 mei 2018

De APROC Cursus 2018, deel 2; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

De geschiedenis leert dat personeel dat geïsoleerd raakt in een vijandelijke omgeving een grote impact kan hebben op het thuisfront en de politiek. Er zijn tal van voorbeelden uit het verleden waarin mensen in de verkeerde handen zijn gevallen. Door deze voorbeelden is het European Personnel Recovery Center opgericht.

Als je geïsoleerd bent, dan hoeft dat niet meteen een grote impact te hebben en meestal kom je er wel weer uit met wat hulp. Als je echter in landen zoals Mali of Syrië geïsoleerd raakt, dan is het gevaar van een ander kaliber door mogelijke vijandigheid. Het kan je ook overkomen in bijvoorbeeld Zweden en dan is er ondanks dat het een vriendelijk land is ook een gevaar, simpelweg omdat je dood kunt gaan door de kou. Binnen de NATO zijn er richtlijnen opgesteld die het risico van de isolatie vaststellen. Deze richtlijn wordt aangegeven als de SERE (Survive, Evade, Resist, Extract) richtlijn. Deze richtlijn definieert een set aan tactieken, technieken en procedures die geïsoleerde mensen houvast geven om te overleven in elke omgeving. De richtlijnen omvatten aanbevelingen om ervoor te zorgen dat men niet gevangen wordt genomen of hoe men kan ontsnappen uit de handen van een agressor. En tot slot omvat de richtlijn het proces over de extractie uit het gebied, of dat nou een eigen actie is of met de hulp van een extractie team. Men krijgt bij defensie SERE training op drie levels afhankelijk van de functie die men heeft. Level A krijgt al het personeel en bevat de theorie lessen. Bij een Level B training kijkt men bij een demonstratie hoe het in zijn werk gaat. Tot slot is de hoogste training Level C, waarbij de cursist er allen voor staat en zelf moet zien te overleven. De laatste training die men krijgt bij defensie is de Pre-Deploy training. Sommige situaties zoals bijvoorbeeld overleven in een woestijn kan men niet trainen in bijvoorbeeld Nederland. Men traint dan eerst in de omgeving bij aanvang voordat de uitzending van de militairen in dat gebied begint.

Holewijn sprak al eerder over de negatieve impact die kan ontstaan als er personeel geïsoleerd raakt. Volgens Bart heeft iedereen in de wereld wel eens gehoord van Gary Powers. Dit is volgens hem het klassieke voorbeeld van de negatieve impact van iemand die gevangen wordt genomen op vijandelijk terrein. Men spreekt meer dan 50 jaar later nog steeds over dit opmerkelijke verhaal. Gary Powers vloog met zijn U-2

spionage vliegtuig over de Sovjet Unie om foto’s te maken van het land. Over PR was totaal nog niet nagedacht in die tijd, want men dacht dat die U-2 zo hoog vloog dat die never niet kon worden neergehaald. Het vliegtuig vloog volgens de Amerikanen zo hoog en het was zo goed dat het niet kon neerstorten. Mocht het toestel onverhoopt neerstorten, dan was de kans dat de piloot het zou overleven dusdanig klein dat hier bijna geen rekening mee werd gehouden. En mocht de piloot het overleven, dan had hij altijd nog een cyanide pil om zelfmoord te plegen voordat hij gevangen zou worden genomen. De Amerikanen waren aldus Bart op alles voorbereid, dachten ze. Men had dus overal aan gedacht tot dat Gary Powers kwam. Hij werd dus neergeschoten en hij overleefde de crash en hij maakte geen gebruik van de cyanide pil. De impact van de negatieve reclame kwam op het moment dat de Russen en de Amerikanen net bezig waren met een overleg over de reductie van hun nucleaire arsenaal. De Amerikaanse president werd op dat moment niet vrolijk van het nieuws van zijn Russische ambtgenoot dat ze ook nog een Amerikaanse vlieger gevangen hadden genomen die was neergehaald boven hun land.

Holewijn haalt nog een goed voorbeeld aan van waarom een goede PR training noodzakelijk. Bart verteld over de mislukte PR in Iran tijdens de Operation Eagle Claw in 1980. Bij deze mislukte actie om Amerikaanse militairen te bevrijden, zijn veel mensen omgekomen bij een mislukte reddingsoperatie. Tot aan deze reddingsmissie, hadden onderdelen van het leger nog nooit met elkaar getraind op dit soort extractie missies. Maar omdat ieder onderdeel mee wilde doen aan deze zogenaamde high visibility missie, werd er een joint operation opgezet. Deze missie was totaal niet voorbereid en niemand was hiervoor getraind volgens Holewijn. Naast het falen van de missie, speelde deze missie een groot aandeel in het niet herkozen worden als president van Amerika voor Jimmy Carter. Bart geeft aan dat dit soort missies dus van een hoge impact zijn voor zowel de militairen als de politiek. In 1994, voltrok de volgende wijze les voor de Amerikanen zich toen in Mogadishu in Somalië een Amerikaanse Blackhawk werd neergeschoten. De militairen die overleefden moesten twee dagen hevig vechten om levend uit de strijd te komen. Deze actie zorgde ervoor dat Bill Clinton genoodzaakt was om alle militairen uit Somalië terug te trekken binnen een paar maanden.

De voorbeelden die Bart aanhaalt zijn natuurlijk allemaal voorbeelden uit de Verenigde Staten. Ook hier in Nederland hebben we een aantal pijnlijke voorbeelden van geïsoleerde situaties die schaamte en gevoelige politieke gevolgen hebben gehad. Het grootste voorbeeld is het Dutchbat 3 detachement geweest in Srebrenica in het voormalige Joegoslavië. Tijdens dit isolement was een heel bataljon van de landmacht de controle krijt over een heel gebied waardoor het Bosnisch-Servische leger etnische zuiveringen uitvoerde. De Nederlandse militairen hadden daar niet de middelen en de macht om terug te vechten om dit te voorkomen. Tot op de dag van vandaag wordt hier nog over gediscussieerd in de politiek. Ook het verhaal van Arjan Erkel is een goed voorbeeld. De man was een medewerker van de internationale hulpverlening organisatie Artsen zonder Grenzen (AzG). Hij werd bekend doordat hij in de zomer van 2002 werd ontvoerd in Dagestan en daar 607 dagen gevangen zat. Een recent voorbeeld van een mislukte extractie vond plaats in 2011 toen de bemanning van een Nederlandse Lynx gevangen werd genomen in Libië. Deze situatie bracht de Nederlandse overheid schaamte en het kostte maximale onderhandelingen om de bemanning weer vrij te krijgen. Al deze voorbeelden zijn voor een aantal Europese lidstaten de reden geweest om het European Personnel Recovery Center (EPRC) op te richten dat zich gespecialiseerd heeft in de extractie van geïsoleerd personeel.