Ruggengraat van de Japanse Defensie; Hyakuri, 30 oktober 2019

Japanse Samoerai Phantoms, deel 1; Tekst en Afbeeldingen: Alex van Noye

Door de jaren heen heeft de F-4EJ Kai in Japan een grote staat van dienst opgebouwd. De Phantom vloot is door de jaren heen drastisch geüpdatet naar de Kai standaard. Op dit moment zit het type in de nadagen van zijn carrière bij de Japan Air Self Defense Force en zal snel door de F-35A Lightning II worden vervangen.

De F-4EJ Kai is net als de andere Phantoms in de landen die ermee vliegen of hebben gevlogen een toestel met een grote reputatie. De Phantoms hebben in een land als Japan jarenlang de ruggengraat gevormd van de Japanse Air Self Defense Force (JASDF). Japan selecteerde de van origine Amerikaanse F-4 Phantom II als de nieuwe primaire jager aan het einde van de jaren zestig. Op 1 november 1968, werd deze keuze openbaar kenbaar gemaakt en werd Japan een van de weinige landen die een vergunning kreeg om dit vliegtuig in licentie te produceerden. De Nihon Koku Jietai (Japan Air Self Defense Force, JASDF) ontving in totaal 154 F-4EJ’s en RF-4E's. bijna de hele vloot F-4EJ vliegtuigen werd in licentie gebouwd door Mitsubishi Heavy Industries. De RF-4E fotoverkenners werden in Amerika gebouwd door McDonnell Douglas. De F-4 Phantom II moest in Japanse dienst vooral een groot deel van de verouderde Lockheed F-104J Starfighters gaan vervangen. Japan had door zijn rol tijdens de Tweede Wereldoorlog een beperking waardoor de toestellen van de JASDF niet mochten worden uitgerust met lucht-grond raketten en bommen. Als resultaat hiervan, werden de originele F-4EJ Phantoms geleverd zonder de AN / AJB-7 bomcomputer. Ook hadden de vliegtuigen geen mogelijkheid om bij te tanken in de lucht, omdat de sonde hiervoor niet was ingebouwd.

McDonnell Douglas bouwde de eerste twee prototype van de F-4EJ. Deze vliegtuigen vlogen voor het eerst op 14 januari 1971. De volgende elf vliegtuigen werden geassembleerd in Japan bij Mitsubishi. Het eerste in Japan gebouwde exemplaar vloog op 12 mei 1972. Mitsubishi bouwde verder alle F-4EJ's in de komende negen jaar en de productie eindigde na 127 F-4EJ vliegtuigen op 20 mei 1981. Dit toestel was de laatste F-4 die ooit werd gebouwd in de hele wereld. De F-4EJ trad in dienst bij de JASDF in augustus 1972 bij in totaal zes operationele squadrons. De eenheden die met de F-4EJ Kai werden uitgerust, waren het 301, 302, 303, 304, 305 en 306 Hikotai.

Naast deze operationele eenheden werden een aantal Phantoms ingedeeld bij de test eenheid op Gifu om daar deel te nemen aan testen en ontwikkeling van de inzet van het type. Om de verouderende Phantom vloot te upgraden, heeft de JASDF het F-4EJ Kai-programma gelanceerd. Het woord “Kai” betekend in het Japans “vernieuwd” en is dus vergelijkbaar met het MLU project dat op de Europese F-16’s werd toegepast in de jaren 90. Er werden in eerste instantie 110 vliegtuigen aangewezen voor de update, echter is dat aantal later teruggebracht tot 96 Phantoms. De toestellen werden opgewaardeerd met een APG-66 radar waardoor de Phantom in staat is om gronddoelen aan te vallen. De F-4EJ Kai vloog voor het eerst op 17 juli 1984 en de eerste F-4EJ Kai werd als eerste geleverd aan het 306 Hikotai in november 1989.

De Japanse Kai Phantoms kunnen een grote F-15 brandstoftank van 610 Amerikaanse gallon op de centerlijn meevoeren. Deze brandstoftank is bestand tegen hogere G-belastingen dan de originele F-4 centerlijntank. De F-4EJ Kai kan ook de Westinghouse AN/ALQ-131 geavanceerde multimode elektronische tegenmaatregelen pod dragen onder de binnenste vleugelophangpunten. Deze verdedigingspod bevat een breed scala aan modules en her programmeerbare software die het mogelijk maakt om snel nieuwe bedreigingen het hoofd te bieden tijdens een inzet. De F-4EJ Kai kan na de update ook de AIM-7E/F Sparrow en de AIM-9L/P Sidewinder lucht-lucht raketten lanceren. Deze update maakt de F-4EJ Kai een modern wapen dat veel beter in staat is om de nationale verdedigingstaken uit te voeren. Ook konden de Japanse Phantoms vanaf dit moment de ASM-1 en ASM-2 anti-scheepsraketten meevoeren onder de vleugels. Dit aanpassing verhoogde de capaciteiten van de F-4EJ Kai in de rol van de scheepvaart. De Phantom nam de anti-scheepsrol over van de Mitsubishi F-1, omdat dat toestel een te kort vliegbereik had. Bovendien waren er in Japan niet genoeg F-1’s meer in dienst om de taak goed te kunnen uitvoeren. Ook de P-3 Orions konden met Harpoon anti-scheepsraketten worden uitgerust, maar waren geen waardige invulling in de anti-scheepsrol, omdat deze vliegtuigen te langzaam waren. De F-4EJ Kai is naast deze maritieme wapens ook geschikt om andere lucht-grondwapens mee te voeren in de vorm van diverse bommen en raketten.

De F-4EJ Kai werd al snel door Mitsubishi geleverd aan de operationele Phantom squadrons in Japan. Al binnen enkele jaren werd besloten om een groot deel van de Phantom vloot af te bouwen door de toestellen te vervangen door de Mitsubishi F-15J Eagle. De eenheden op Komatsu waren de eerste die deze overstap naar de modernere F-15J maakte. In het midden van de jaren negentig begonnen de F-1’s sterk te verouderen door de snelle technische voortgang van de luchtvaart. De Mitsubishi F-1 stond al op de lijst om vervangen te worden door de Mitsubishi F-2. Echter dit programma had een dusdanige vertraging opgelopen dat men besloot om het gat tussen de F-1 en de F-2 op te vangen met de Phantoms die vrij waren gekomen tijdens de conversie van Komatsu naar de F-15J. Op 17 maart 1997, werden de F-4EJ Kai vliegtuigen verplaatst naar het 8 Hikotai dat zou neerstrijken op Misawa Air Base. In deze rol werd de F-4EJ Kai voor het eerst ingezet als een grondaanvaller. In totaal werd de hele Japanse Kai vloot terug gebracht tot slechts drie operationele squadrons. Vanaf 2001 is het 8 Hikotai overgegaan op de Mitsubishi F-2 op Tsuiki Air Base. Op dit moment bleven er nog maar twee eenheden met de Kai over. Deze beide eenheden werden uiteindelijk beide gebaseerd op Hyakuri in de buurt van Tokio. Het 302 Hikotai stond al meerdere jaren op deze basis gebaseerd en vanaf 2016 is ook het 301 Hikotai terug verhuisd naar Hyakuri. Het 302 Hikotai zou uiteindelijk in 2019 beginnen aan zijn conversie naar de F-35A. Het 301 Hikotai is daardoor de laatste eenheid in Japan die nog operationeel met de F-4EJ Kai vliegt.