Het Ontwikkelen van de Mitsubishi F-2; Tsuiki, 5 november 2019

Mitsubishi F-2 Viper Zero, deel 1; Tekst en Afbeeldingen: Alex van Noye

De Mitsubishi F-2 is een fontline gevechtsvliegtuig van de Japan Air Self Defense Force dat wordt ingezet in de offensieve en maritieme rol. De karakteristieke blauwe gevechtsvliegtuigen lijken verdacht veel op de Amerikaanse F-16 Fighting Falcon. De F-16 is als basis gebruikt bij de ontwikkeling van de Mitsubishi F-2.

De Mitsubishi F-2 is een multi-role gevechtsvliegtuig en is afgeleid van de Amerikaanse General Dynamics F-16 Fighting Falcon. Het toestel is gebouwd door Mitsubishi Heavy Industries en Lockheed Martin voor de Japan Air Self Defense Force (JASDF). De productie van de F-2 startte in 1996 en het eerste vliegtuig werd in 2000 afgeleverd aan de JASDF. De eerste 76 vliegtuigen kwamen voor 2008 in dienst. De JASDF en zijn partners overwogen al in 1981 om een door Japan ontworpen en in Japan geproduceerde vervanger te ontwikkelen voor de verouderde Mitsubishi F-1. Een formele haalbaarheidsstudie begon in 1985. De oorspronkelijke voornemens van Japan om het vliegtuig in eigen land te ontwikkelen waren er al sinds de studie naar het project dat tot de aanschaf van de F-15J had geleid. Toen het programma in 1985 vorm begon te krijgen, uitten verschillende Amerikaanse functionarissen hun bezorgdheid dat het programma zou resulteren in een inferieur vliegtuig en dat de defensierelatie tussen de Verenigde Staten en Japan zou verzwakken. Enkele Pentagon ambtenaren pleitten voor coproductie of co-ontwikkeling van een vliegtuig op basis van de F-16 of F-18. Zij geloofden dat Japan niet zou instemmen met het kopen van Amerikaanse vliegtuigen omdat men een eigen industrie ambieerden. Na lange onderhandelingen werd uiteindelijk groen licht gegeven voor het project in juni 1989.

De werkzaamheden werden gestart als het FS-X- programma. In eerste instantie zou het gaan om de bedrijfsaanduiding Mitsubishi SX-3. In 1984 had General Dynamics al een uitgebreide versie van de F-16 aangeboden aan de Amerikaanse luchtmacht en overwoog deze als een goedkoop alternatief in de Advanced Tactical Fighter competitie in Amerika. Deze optie kwam niet tot bloei in de Verenigde Staten, maar dit concept werd wel de basis voor het ontwerp van de F-2. In het design van de F-2 werd het vleugelontwerp van de F-16 Agile Falcon gebruikt. Japan had er voor gekozen om het gevechtsvliegtuig te ontwikkelen ter vervanging van de F-4EJ Phantom en als

aanvulling van de F-15J vloot. Het programma omvatte ook een technologieoverdracht van de Verenigde Staten naar Japan en andersom. De verantwoordelijkheid voor het delen van de ontwikkelkosten was 60% voor Japan en 40% voor de Verenigde Staten. Lockheed Martin zou alle achterste romp en vleugelkleppen en acht van de tien linkervleugelboxen produceren. Het F-2 programma was controversieel in Japan, omdat de eenheidskosten, inclusief ontwikkelingskosten, ongeveer vier keer zo hoog zouden zijn als die van een Blok 50/52 F-16 zonder de ontwikkelingskosten. Een opname van ontwikkelingskosten verstoort de incrementele eenheidskosten. De prijs per vliegtuig was op de geplande inkoopniveaus enigszins aan de hoge kant.

De eerste vlucht van de eerste F-2 vond plaats op 7 oktober 1995. Later dat jaar keurde de Japanse regering een order goed voor de levering van 141 vliegtuigen. Deze order werd al snel terug gebracht naar 130 vliegtuigen zodat de levering al kon starten in 1999. Het toestel kampte met was ontwikkel achterstand waardoor de indiensttreding werd uitgesteld tot in 2000. Als gevolg van problemen met de kostenefficiëntie, werden de productieorders voor de F-2 beperkt tot 98 vliegtuigen inclusief de vier prototypes in 2004. De laatste van de 94 productievliegtuigen werd uiteindelijk geleverd aan de JASDF op 27 september 2011. Tijdens de uitrol van de laatste productie F-2 bevestigde Mitsubishi Heavy Industries dat de productie van de F-2 zou eindigen en er zouden geen F-2 gevechtsvliegtuigen meer worden geproduceerd door de fabrikant. General Electric, Kawasaki, Honeywell, Raytheon, NEC, Hazeltine en Kokusai Electric behoorden tot de belangrijkste onderaannemers voor de bouw van het toestel. Lockheed Martin leverde de achterste romp, de leading edge componenten, de ophangpunten en een groot deel van de vleugelonderdelen. Kawasaki bouwde het middengedeelte van de romp en het hoofdlandingsgestel en de motor. De voorste romp en de vleugels werden gebouwd door Mitsubishi. De Avionica werd geleverd door Lockheed Martin en het digitale fly-by-wire-systeem werd gezamenlijk ontwikkeld door Japan Aviation Electric en Honeywell. Fabrikanten voor de communicatie systemen en IFF ondervragers waren onder meer Raytheon, NEC, Hazeltine en Kokusai Electric.

Het ontwerp van de F-2 was een zwaardere versie van de Amerikaanse F-16. De F-2 had grotere vleugels om het vliegtuig een beter laadvermogen te geven. Hierdoor had het toestel ook een betere wendbaarheid in verhouding tot zijn stuwkracht. De grotere vleugels zorgen er ook voor dat er meer gewicht wordt toegevoegd aan het casco. Meer gewicht kan ook negatieve effecten hebben op de acceleratie, het klimvermogen, het laadvermogen en het vliegbereik. Om de grotere vleugels lichter te maken, werden de huid, de ribben en de voorrand van de vleugels gemaakt van grafiet-epoxy composiet. Het was de eerste keer dat dit soort technieken werden toegepast in een productie model van een gevechtsvliegtuig. Deze technologie voor de vleugels ondervond wat kinderziektes, maar bleek een toonaangevend middel te zijn voor gewichtsbesparing, een verbeterd vliegbereik en een aantal stealth eigenschappen. Deze technologie werd vervolgens teruggebracht naar de Verenigde Staten als onderdeel van het industriële partnerschap van het programma. In vergelijking met de F-16, heeft de F-2 een 25% groter vleugeloppervlak. Ook heeft het toestel een grotere luchtinlaat en een groter staartvlak dan de F-16. Opmerkelijk is het feit dat de F-2 standaard zijn remparachute gebruikt bij de landing. De F-2 kan door de grote vleugels maar liefst voor vier ASM-1 of ASM-2 anti-scheepsraketten meevoeren in combinatie met externe brandstoftanks. Na een ontwikkeltraject van ruim twaalf jaar van design tot productiemodel, zou de F-2 uitgroeien tot waardevol multi-role gevechtsvliegtuig bij de JASDF.