Ontwikkeling van de F-104 Starfighter; Gilze-Rijen, 2 - 8 juli 2002

De Lockheed F-104 Starfighter, deel 1; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

De Lockheed F-104 Starfighter is een supersonische interceptor die oorspronkelijk door Lockheed werd ontwikkeld voor de United States Air Force (USAF). De Starfighter zou echter zijn grootse faam halen in Europa tijdens de Koude Oorlog. Het toestel is door de Amerikanen op kleine schaal ingezet in Vietnam.

De ontwikkeling van de Starfighter begon toen Kelly Johnson (chief engineer bij Lockheed 's Skunk Works) Korea bezocht in december 1951. Hij sprak met piloten over wat voor soort vliegtuigen ze wilden. In die tijd werden de Amerikaanse piloten geconfronteerd met de MiG-15 en velen vonden dat de MiG’s superieur waren aan de Amerikaans vliegtuigen. Er werd een ontwerp gekozen met een hele grote motor en een kleine gestroomlijnde romp. De gekozen motor was de nieuwe General Electric J79. Deze motor had drastisch verbeterde prestaties in vergelijking met andere motoren van die tijd. Het kleine L-246 ontwerp werd aangedreven door een enkele J79 en was identiek aan de L-083 Starfighter die uiteindelijk werd afgeleverd. Het ontwerp werd voorgelegd aan de Amerikaanse luchtmacht in november 1952. De luchtmacht was geïnteresseerd genoeg om een algemene operationele eis te creëren voor een lichtgewicht straaljager ter vervanging van de North-American F-100 Super Sabre. Lockheed kreeg na het uitschakelen van de concurrenten het contract. Het ontwikkelingscontract werd in maart 1953 toegekend voor twee prototypes met de aanduiding XF-104. Het werk vorderde snel alleen de J79 motor was nog niet klaar. De prototypes vlogen daarom met de Wright J65 motor, welke een in licentie gebouwde versie was van de Armstrong Siddeley Sapphire. Het eerste prototype werd voltooid in het begin van 1954 en vloog voor het eerst op 4 maart op Edwards AFB. De totale tijd die nodig was van contract tot de eerste vlucht was minder dan een jaar.

Toen de USAF het bestaan van de XF-104 onthulde, gaven ze slechts een vage beschrijving van het toestel. De onthulling was vergelijkbaar met de geheime F-117A in 1980. Het prototype maakte zijn eerste vlucht op 18 februari 1954. Het tweede prototype ging een paar weken later verloren tijdens testen met het boordkanon. In november 1955 werd het prototype door de USAF aanvaard. De J65 met naverbrander zorgde ervoor dat het ontwerp nog niet zijn maximale snelheid en klimvermogen kon

bereiken. Directionele stabiliteit kwesties moesten worden gecorrigeerd en extra brandstof capaciteit werd toegevoegd aan het ontwerp. Gebaseerd op de XF-104 testen en evaluaties werd de volgende variant de YF-104A gebouwd. Het toestel werd verlengd tot 16,66 meter en voorzien van de General Electric J79 motor. Het toestel had ook een gewijzigd landingsgestel en andere luchtinlaten. De eerste YF-104A vloog voor het eerst op 17 februari 1956. Er werden al snel 16 vliegtuigen gebouwd voor het uitvoeren van testen evaluaties van het type. Er waren diverse problemen met de J79 met naverbrander en vertragingen werden veroorzaakt door de noodzaak om de Sidewinder raketten toe te voegen. In januari 1958, werd het eerste operationele Starfighter squadron gevormd. Een totaal van 2578 F-104 Starfighters werden geproduceerd door Lockheed en onder licentie door diverse buitenlandse fabrikanten.

De enige oorlog waarin de Starfighter in Amerikaanse dienst in actie zou komen, was tijdens de Vietnam Oorlog. Tijdens de Operatie Rolling Thunder, werd de Starfighter gebruikt als luchtoverwicht jager en in de rol van jachtbommenwerper. De Starfighters voerden weinig luchtgevechten, maar waren wel instaat om de MiG’s te onder- scheppen en af te schrikken. De Starfighter squadrons zijn in totaal twee maal uitgezonden naar Vietnam. De eerste periode was vanaf april 1965 tot november 1965 waarbij ruim 2937 gevechtsmissies werden gevlogen. Tijdens de eerste missies werden twee Starfighters neergeschoten door het luchtafweergeschut. Een toestel werd neergeschoten door een Shenyang J-6 toen de F-104 was verdwaald in het Chinese luchtruim. Ook gingen er twee F-104’s werden verloren door een botsing in de lucht tijdens het zoeken naar de ontbrekende Starfighter. Het 476th TFS werd ingezet in Vietnam van april 1965 tot en met juli 1965 en verloor slechts een Starfighter. Het 436th TFS werd ingezet in Vietnam in juli 1965 tot en met oktober 1965 en verloor vier toestellen. De Starfighters gingen terug naar Vietnam toen het 435th TFS werd ingezet van juni 1966 tot juli 1967. In deze periode vlogen ze 2269 missies. Er gingen tijdens deze uitzending negen Starfighters verloren. Twee toestellen zijn neergehaald met grondkanonnen en nog eens drie met SAM raketten. De laatste vier verloren Starfighters zijn neergestort door motorstoringen.

De F-104A Starfighter heeft in de Verenigde Staten gevlogen bij diverse eenheden. De F-104B Starfighter was de tweepersoons trainer versie van de Starfighter. Er zijn in totaal 153 en 26 vliegtuigen gebouwd van deze type die van 1958 tot 1960 bij de USAF hebben gevlogen. Na deze tijd hebben de toestellen nog gevlogen bij de ANG tot 1963. De meest gebruikte versie van de Starfighter in de Verenigde Staten, was de F-104C en de trainer versie de F-104D. DeF-104C was de jachtbommenwerper versie voor de USAF Tactical Air Command. De F-104C had het vermogen om een Mk28 of Mk43 nucleair wapen op de centerline te dragen. De centrale F-104 Starfighter training stond gestationeerd op Edwards AFB in California bij het 479th TFW en op George AFB in California bij het 434th TFW. Naast de USAF vloog ook het Amerikaanse Air Defense Command met de F-104. In totaal waren dit zeven eenheden, namelijk: het 56th FIS op Wright-Patterson AFB in Ohio, het 83d FIS op Hamilton AFB in California, het 337th FIS op Westover AFB in Massachusetts, het 538th FIS op Larson AFB in Washington, het 319th FIS op Homestead AFB in Florida, het 331st FIS op Webb AFB in Texas en het 482d FIS op Homestead AFB in Florida. De Amerikaanse Air National Guard had vier guards die met de F-104 vlogen, namelijk: de Arizona ANG op Sky Harbor IAP, de Puerto Rico ANG op Muniz ANGB, de South Carolina ANG op McEntire ANGS en de Tennessee ANG op McGhee Tyson ANGB. De laatste Amerikaanse F-104’s warden in 1983 buiten dienst gesteld.