De Lockheed C-141 Starlifter; Ramstein AB, 1 - 5 mei 2004

Het Einde Nadert voor de Starlifter; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

Naast de C-130 Hercules, is ook een de Lockheed C-141 Starlifter een toestel dat vaak te zien is op Ramstein Air Base. De Starlifter werd aan het begin van de jaren 60 ontwikkeld. Het toestel is nu in de nadagen van zijn carrière. Uiteindelijk worden alle Starlifters vervangen door de moderne Boeing C-17 Globemaster III.

De Lockheed C-141 Starlifter is een militair strategisch vrachtvliegtuig in dienst bij het Air Mobility Command (AMC) van de United States Air Force (USAF). Het toestel dient naast het AMC ook bij luchtmobiliteitsonderdelen van het Air Force Reserve Com- mand (AFRC) en de Air National Guard (ANG). De Starlifter werd geïntroduceerd als de vervanger voor de met zuigermotoren uitgeruste C-124 Globemaster II. In totaal heeft de UASF vanaf 1965 285 Starlifters ontvangen. De Starlifter is op dit moment al bijna 40 jaar in dienst van de USAF. De laatste Starlifters worden in de komende 2 jaar vervangen door de Boeing C-17 Globemaster III. Het merendeel van de Starlif- tervloot is al vervangen door dit type. Aan het begin van de jaren 60, bestond het grootste deel van de transportvloot van de USAF uit propeller aangedreven vliegtuigen. Deze toestellen waren voor het grootste deel verouderd. De USAF had een sterke behoefte aan vliegtuigen die aangedreven werden met straalmotoren. De USAF bestelde 48 Boeing C-135 Stratolifters als tussenstap. Dit toestel was niet geschikt omdat het laaddeuren aan de zijkant had in plaats van aan de achterkant. In het voorjaar van 1960, werd de specificatie vrijgegeven voor Requirement 182. Deze specificatie bevatte de eisen voor een ontwerp van een vrachtvliegtuig met strate- gische transportcapaciteiten. Het toestel moest minimaal een afstand van 6.500 km kunnen vliegen en het moest een lading van 27.000 kg kunnen vervoeren. Het toestel moest ook in staat zijn om vanaf lage vlieghoogte vracht of paratroopers te droppen. Verschillende vliegtuigbouwers zoals Boeing, Lockheed en General Dynamics reageerden op de opdracht.

Lockheed ging de competitie aan met een uniek model genaamd Model 300. Dit ontwerp was het eerste straalvliegtuig dat van het begin af aan was ontworpen als vrachtvliegtuig. Het Model 300 had een hooggeplaatste pijlvleugel met 4 motoren die onder de vleugel gemonteerd waren. De turbofan motoren van het type TF-33 hadden

een stuwkracht van 21000 pond. Een belangrijk aspect was de cabinevloer die slechts 50 boven de grond hing. Hierdoor kon men gemakkelijk vracht in het ruim laden via de achterklep. De 2 achterste zijdeuren zijn zo ontworpen dat het vliegtuig gemakkelijk parachutisten kan droppen. In 1965 maakte parachutisten voor de eerst een sprong uit een straalvliegtuig met behulp van de Starlifter. De vrachtdeuren aan de achterkant konden in volle vlucht geopend worden waardoor het toestel voldeed aan de eis om vracht te kunnen droppen. Door de hoge vleugelconstructie, was de Starlifter in staat om veel grotere volumes te vervoeren dan andere vrachtvliegtuigen. De Starlifter was in staat om vrachten van 32.136 kg te vervoeren over korte afstanden. Het vliegtuig kon ook 154 soldaten, 123 paratroopers of 80 gewonden vervoeren. Op 13 maart 1961, besloot president John F Kennedy om de C-141 Starlifter aan te schaffen voor de USAF. Er werd een contract getekend voor de aanschaf van 5 vliegtuigen die op dat moment de naar C-141 Starlifter ontving. Het eerste toestel werd in een recordtijd geassembleerd in de Lockheed fabriek in Mariette, Georgia. De eerste Starlifter vloog op 22 augustus 1963. Lockheed en de USAF begonnen toen een testprogramma voor de levering van 284 Starlifters.

De Starlifter startte zijn operationele carrière met een reeks intensieve testvluchten tot aan de eerste levering aan het AMC op 19 oktober 1964. Het 1707th Air Transport Wing op Tinker AFB in Oklahoma was de eerste eenheid die de Starlifter in dienst nam. Deze eenheid was de trainingseenheid van de USAF voor het opleiden van vliegers van transportvliegtuigen. De testen werden voortgezet en een Federal Aviation Authority typecertificaat werd uitgereikt op 29 januari 1965. De eerste levering aan een operationele eenheid was op 23 april 1965, aan het 44th Air Transport Squadron van het 1501th Air Transport Wing op Travis AFB in Californië. De operationele testen werden nog uitgevoerd toen het toestel al werd ingezet in de Vietnamoorlog. De C-141 werd daar al snel ingezet op vluchten van en naar de gevechtszones. De C-141 Starlifter zou tijdens de Vietnamoorlog uitblinken in het evacueren van gewonden en vrijgelaten krijgsgevangenen. De Starlifter vloog deze groep soldaten vaak terug van Vietnam naar de Verenigde Staten. In 1973 landde de C-141 Starlifter in Hanoi in Noord Vietnam tijdens de operation Homecoming. Het toestel kwam daar militairen oppikken die al jaren gevangen zaten in noord Vietnam. De Starlifters hebben in 2004 ook deelgenomen aan diverse airlift operaties in Irak en Afghanistan. De Starlifter vliegt op dit moment alleen nog maar bij de AFRC eenheden. Bij de overige takken van de USAF is het toestel al vervangen door de C-17 Globemaster III.

In totaal zijn er 3 varianten van de Starlifter in dienst geweest van de USAF, namelijk: de C-141A, de C-141B en de C-141C. Het oorspronkelijke Starlifter model werd aangeduid als C-141A. Dit toestel kon 154 passagiers, 123 paratroopers of 80 gewonden vervoeren. Er zijn in totaal 284 C-141A Starlifters gebouwd. De eerste C-141A vloog vanaf april 1965. De C-141A kan 10 standaard 463L pallets vervoeren en heeft een totaal laadvermogen van 28.900 kg. Al snel bleek dat de C-141A meer gewicht dan volume kon dragen. Toen deze tekortkoming werd opgemerkt, werd besloten om 270 C-141A Starlifters om te bouwen tot C-141B. De C-141B was een verlengde variant van de C-141A. Het conversie programma vond plaats tussen 1977 en 1982. De romp van de Starlifter werd met 7,11 meter verlengd. De nieuwe capaciteit van de C-141B was nu 205 passagiers, 168 paratroopers en 103 gewonden. In de jaren 90, werden in totaal 63 C-141B’s geüpdate tot C-141C. Deze vliegtuigen hadden verbeterde navigatie en avionica. De verwachting is dat binnen 2 jaar de laatste Starlifters bij de AFRC eenheden worden uitgefaseerd. De C-17 gaat de volledige taak van de C-141 Starlifter overnemen.