Internationale Oefening Frisian Flag; Leeuwarden, 24 april 2013

De 4 Alternatieven voor de JSF; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

Nu de F-16 in de nadagen van zijn carrière zit is er besloten om de peperdure Joint Strike Fighter aan te schaffen. Er zijn echter ook 4 aantal concurrenten beschikbaar. Deze 4 concurrenten, zijn: de Zweedse Saab Gripen, De Franse Dassault Rafale, de Europese Eurofighter en de Amerikaanse Boeing F/A-18 Super Hornet.

Ondanks de politieke discussies, lijkt de keuze voor de Amerikaanse Joint Strike Fighter een onafwendbare leuze. Er zit namelijk al erg veel geld in de ontwikkeling van dit toestel. De Nederlandse luchtmacht beschikt al over 2 testtoestellen in de Vere- nigde Staten. De F-35 is ondanks zijn prijs een van de meest veelzijdige toestellen op de markt. Het toestel bezit stealth eigenschappen en het toestel kan een groot assortiment aan wapen meenemen. De grootste concurrent die nog roet in het eten van de JSF kan gooien is de Zweedse Saab Gripen NG. De Zweedse JAS-39 Gripen NG is met afstand het goedkoopste vliegtuig van deze generatie die beschikbaar is. Vooral zouden de kosten na aanschaf tijdens de levensduur van het toestel erg goedkoop zijn. De Gripen NG is een doorontwikkelde variant van de JAS-39 Gripen die al enkele jaren in actieve en dienst is bij diverse luchtmachten in Europa. De Gripen NG is veel wendbaarder dan de JSG door zijn afmetingen. De nadelen van de Gripen NG is het relatief lage startgewicht doordat het een kleine toestel is. Door deze eigenschap kan het toestel dus ook minder bommen en raketten meevoeren dan de JSF. De JSF verliest bij het dragen van de grote lading wapens wel zijn stealth eigenschappen doordat het grootste deel van de wapens extern gedragen worden. De conclusie is dat de Saab Gripen NG een goedkoop alternatief is voor de JSF. Ook is het toestel geschikt voor de luchtmacht wanneer de internationale ambities van Nederland naar beneden worden bijgesteld de komende jaren.

Het tweede goede alternatief voor de JSF is de Europese EF2000 Eurofighter. De Eurofighter is ontstaan uit een Europees samenwerkingsconsortium van Duitsland, Italië, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. Het toestel is ondertussen al operationeel en blijkt in voornamelijk luchtgevechten op korte afstand superieur te zijn. Het toestel is in het Verenigd Koninkrijk ook bekend als de Typhoon. De manoeuvreerbaarheid van de Eurofighter is subliem tegenover die van de logge JSF. De Eurofighter is een zwaar 2

motorig vliegtuig en is door zijn grote vleugeloppervlakte in staat om een hele grote wapenlading mee te voeren. De Eurofighter kan in allerlei configuraties worden uitgerust waardoor het toestel eenvoudig is aan te passen aan de air to air en de air to ground rol. Het grote nadeel van de Eurofighter is ook het grote nadeel van de JSF, dit zijn namelijk de kosten van het toestel. De Eurofighter is duur in de aanschaf en ook erg duur in de onderhoudskosten. Zeker wanneer de vergelijking wordt gemaakt met de Saab Gripen is de Eurofighter een duur vliegtuig. Aan de superieure eigen- schappen van het toestel hangt dus een stevig prijs. Het grote voordeel van de Eurofighter is dat de ontwikkeling van het toestel al is voltooid en dus direct kan worden geproduceerd. De Eurofighter kan als de grote broer van de Zweedse Saab Gripen worden beschouwd. Het is afhankelijk van de Nederlandse internationale ambities of de Eurofighter de juiste kandidaat is om de F-16 eventueel te vervangen.

De derde kandidaat die de F-16 kan opvolgen als alternatief voor de JSF, is de Amerikaanse Boeing F/A-18E/F Super Hornet. De Super Hornet is een doorontwik- kelde variant van de Amerikaanse F/A-18C/D Hornet die zijn faam vooral heeft behaald bij de United States Navy. De F-18 is door zijn stevige landingsgestel in staat om op de Amerikaanse vliegdekschepen te landen. Het ontwerp van de F-18 komt uit de jaren 80 en heeft al een lange operationele historie. De Super Hornet kan veel wapen van het modernste soort vervoeren en het toestel heeft 2 motoren wat het toestel veiliger maakt. De Nederlandse luchtmacht zette om die reden al in 2008 een streep door de F-18 als kandidaat, omdat 2 motoren teveel onderhoudskosten met zich mee zouden brengen. De 2 grote nadelen van de Super Hornet zijn de lage topsnelheid van het toestel en de beperkte gevechtsradius. Naast deze problemen, is de Super Hornet ook te groot om in de Nederlandse F-16 shelters te passen. Het grote voordeel is het feit dat de Hornet een bewezen concept is tegenover de JSF, omdat het toestel al veel offensieve taken heeft uitgevoerd in diverse conflicten. De Super Hornet is met een prijs van 40 miljoen Euro per toestel een goedkoop alternatief voor de JSF. Toch on- danks dat de Super Hornet 2 motoren heeft, is het toestel relatief goedkoop in het onderhoud omdat het een robuust toestel is. De conclusie is dat de Hornet wellicht te vroeg is afgeschreven als serieuze kandidaat om de F-16 op te volgen in Nederland.

De vierde kandidaat om eventueel als alternatief voor de JSF de F-16 op te volgen, is de Franse Dassault Rafale. De Rafale is wellicht een vreemd vliegtuig in de serie van mogelijke kandidaten, maar het toestel is wel degelijk een goed alternatief voor de JSF. De Rafale is een modern vliegtuig net als de Zweedse Saab Gripen en de Euro- fighter. De Rafale is qua kosten en prestaties de gulle middenweg tussen de Gripen en de Eurofighter. De Rafale is net als de Eurofighter een 2 motorig vliegtuig, maar is een stuk lichter ontworpen. De vliegeigenschappen van een lichte jager zoals de Gripen zijn ook aanwezig bij de Rafale. Het toestel kan alleen een grotere wapenlast dragen zoals de Eurofighter. Het enige grote nadeel van de Rafale is dat het toestel niet in staat is om de Europese en de Amerikaanse standaard wapensystemen te dragen. Met de Rafale is de gebruiker dus gebonden aan de Franse wapensystemen, die overigens prima aan de eisen voldoen. De aanschafprijs en ook de gebruiks- kosten van de Rafale liggen beduidend lager dan die van de Eurofighter en de JSF. Een groot nadeel van de Rafale is, dat het toestel tot nu toe nog niet is geëxporteerd naar een ander land. De Franse luchtmacht en de Franse Marine zijn dus de enige gebruikers van dit toestel op dit moment. Wel is de Rafale een toestel dat geschikt is om te landen op een vliegdekschip. De Rafale is te produceren voor een relatief lage prijs en zou voor de Nederlandse luchtmacht ook direct beschikbaar zijn.