De Luchtmacht van Litouwen; Siauliai-Zokniai, 9 september 2013

De Baltische Staten, deel 1; Tekst en Afbeeldingen door Alex van Noye

Na de val van de Sovjet-Unie, werd in 1992 de luchtmacht van Litouwen opgericht. Met weinig financiële middelen is het voor dit land altijd moeilijk geweest om een sterke luchtmacht te handhaven. De verdediging van het land wordt sinds 2004 door de NATO gehandhaafd doormiddel van de Baltic Air Policing missies.

De luchtmacht van Litouwen (Lietuvos Karinės Oro Pajėgos) is de vliegende militaire tak van het Litouwse leger (Lietuvos Ginkluotosios Pajėgos). De Litouwse luchtmacht bestaat voor een deel uit professionele militairen en voor een deel uit niet militair personeel. Op 23 januari 1992, werd de order door het ministerie van defensie getekend voor de oprichting van de Litouwse luchtmacht. Het eerste vliegveld dat in gebruik zou worden genomen, was Barysiai. Dit vliegveld ligt centraal in het noorden van het land. Šiauliai-Barysiai werd echter pas vanaf maart dat jaar werkelijk in gebruik genomen omdat de infrastructuur van dit kleine vliegveld nog niet gereed was. In totaal werden er 24 An-2 vliegtuigen van de Litouwse luchtvaartmaatschappij overgedragen aan de nieuw gevormde Litouwse luchtmacht. Vanaf 12 juni 1992, werden alle vliegtuigen van de Litouwse luchtmacht gemarkeerd met het dubbele kruis van Vytis. De Orde van het Kruis van Vytis is een Ridderorde van Litouwen. Na het herstel van de Litouwse onafhankelijkheid in 1992 werd ook de Orde van het Kruis van Vytis weer in ere hersteld. Het Kruis van Vytis lijkt sterk op het Franse Kruis van Lotharingen. De datum 12 juni 1992 wordt met het ere herstel van het kruis van Vytis dan ook gezien als de datum waarom de Litouwse luchtmacht zijn wederopstanding maakte. Al in 1994 vroeg de regering van Litouwen om een lidmaatschap van de NATO. Het duurde tot 2004 dat Litouwen toetrad tot de NATO. Het land was niet in staat zijn eigen luchtverdediging te voeren. Vanaf 2004 werden er NATO detachemen- ten op Šiauliai-Zokniai gestationeerd om de Baltische Staten te verdedigen.

De Antonov An-2 “Colt” was het eerste toestel dat in dienst trad van de nieuwe Litouwse Luchtmacht. Het waren in 1992 meer dan 20 vliegtuigen van dit type die van civiele dienst over werden gedragen naar militaire dienst. De vliegtuigen werden meteen ingezet voor diverse transporttaken en alter zouden ze ook ingezet worden voor het droppen van parachutisten. Na het vertrek van de laatste Russen in juni 1993,

kwam het enorme vliegveld van Šiauliai-Zokniai tot de beschikking van de Litouwse luchtmacht. In december 1994 verliet de Litouwse luchtmacht Šiauliai-Barysiai helemaal en werd Šiauliai-Zokniai de eerste luchtbasis van de Litouwse luchtmacht. Nadat de An-2’s een tijdje operationeel waren op Šiauliai-Zokniai, werden de meeste toestellen uitgefaseerd aan het einde van de jaren 90. Slechts 4 vliegtuigen bleven operationeel en werden evenredig verdeeld over de vliegvelden Kaunas-Aleksotas en Panevezys-Pajuostis. Tijdens de laatste reorganisatie werden de An-2’s weer terug geplaats op Šiauliai-Zokniai. Tegenwoordig is er op dit veld nog slechts 1 An-2 in operationele dienst. Er staan in totaal 5 andere An-2’s in storage op dit vliegveld. Deze laatste An-2 heeft nog ongeveer 200 vlieguren op de teller staan voordat ook deze laatste An-2 wordt uitgefaseerd bij de luchtmacht. De meeste An-2’s zijn in de loop der jaren bij diverse civiele aeroclubs in het land terecht gekomen.

De eerste transportvliegtuigen met een grotere capaciteit dan de An-2 arriveerde in juni 1993 toen de Litouwse luchtmacht de beschikking kreeg over 2 Let-410UVP-T Turbolets. Beide toestellen werden aan de Litouwse luchtmacht geschonken door de Duitse overheid. Deze vliegtuigen waren na de hereniging van Duitsland overbodig geworden in dat land. De Duitse luchtmacht gaf deze toestellen aan Litouwen om te helpen bij het opbouwen van de nieuwe luchtmacht. Van de 2 Let-410 vliegtuigen is er tegenwoordig nog een in gebruik, het andere toestel staat in storage. De Let-410 wordt vooral gebruikt voor het transport van lichte goederen, ook is het toestel uitermate geschikt voor het droppen van parachutisten. Het toestel in ingedeeld bij het Transporto Eskadrile op Šiauliai-Zokniai. In november 1994, kreeg de Litouwse luchtmacht de beschikking over 1 Antonov An-24B “Coke” en 3 Antonov An-26 “Curl” middelzware transportvliegtuigen. Deze transportvliegtuigen werden alle 4 overge- nomen van civiele airlines in Litouwen. Deze vliegtuigen werden op korte termijn de ruggengraad van de Litouwse transportvloot. Door de komst van deze vliegtuigen werd een deel van de An-2’s al voor het einde van het decennium uit dienst gesteld. Ook de An-24 zou niet lang in dienst blijven van de luchtmacht, want het toestel werd al in 1996 uitgefaseerd. Deze An-24B staat tegenwoordig in het nationale luchtvaart museum op Kaunas-Aleksotas. De 3 An-26’s zouden nog doorvliegen tot en met 2008 toen het laatste toestel werd uitgefaseerd. De An-26 heeft alle zware transporttaken in deze periode uitgevoerd voor de Litouwse luchtmacht.

De 3 An-26 transportvliegtuigen moesten uiteindelijk vervangen worden omdat ze verouderd waren. In juni 2006 werd door de Litouwse regering besloten om 3 Alenia C-27J Spartan tactische transportvliegtuigen aan te schaffen. De Spartan is een modern transportvliegtuig dat op vrijwel elk terrein kan landen. Het toestel heeft een uitzonderlijk klimvermogen en kan opstijgen en landen op zeer korte banen. De eerste Spartan werd al in december 2006 geleverd aan de Litouwse luchtmacht. Uiteindelijk werd in 2008 de laatste Spartan geleverd. Tegelijkertijd met deze levering werd dan ook de laatste An-26 in storage geplaatst. De 3 toestellen staan tegenwoordig nog steeds buiten op het platform bij het Transporto Eskadrile op Šiauliai-Zokniai. Met de komst van de Spartan kreeg de Litouwse luchtmacht een enorme boost in transportcapaciteit. De Spartan heeft een grote laadklep aan de achterkant waardoor het toestel enorm snel kan worden geladen of gelost. Ook het vliegbereik van de Spartan is veel groter dan dat van de An-26. Het enige waar de Litouwers niet tevreden over zijn op dit moment is de levering van spare parts voor de Spartan. Het leveren van onderdelen voor onderhoud laat vaak erg lang op zich wachten waardoor niet alle toestellen altijd inzetbaar zijn. Toch heeft de komst van de Spartan veel veranderd voor de luchtmacht als het op transportcapaciteit aankomt.