Fotoverkenning met de F-15J Eagle; Nyatubaru, 7 november 2019

Eagles Verdedigen Japan, deel 5; Tekst en Afbeeldingen: Alex van Noye

Fotoverkenning is een belangrijke taak die op dit moment nog wordt uitgevoerd door de gespecialiseerde RF-4E Kai. Ondertussen is het bekend dat deze vliegtuigen worden uitgefaseerd in april 2020. Japan heeft daarom de behoefte aan een opvolger in de vorm van de F-15J om fotoverkenningstaken te blijven uitvoeren.

De systemen voor de fotoverkenning met de RF-4 zijn gebaseerd op een filmcamera. Dit concept is ondertussen een overblijfsel uit de vorige eeuw. Na het fotograferen van een gebied of doelwit, moet de film naar de thuisbasis worden teruggebracht en moet de film ontwikkeld worden. Het verkenningssysteem van de RF-4E werd ruim 20 jaar geleden al bekritiseerd na de grote aardbeving in Hanshin-Awaji in 1995. Men heeft al die tijd nog geen passende oplossing kunnen vinden voor het uitfaseren van de Japanse RF-4E vloot. Met de introductie van veel nieuwe systemen in de wereld is het RF-4E concept nu een museumitem geworden dat sterk is achterhaald. Zelfs vliegtuigen uit kleine landen met een beperkt budget zijn tegenwoordig uitgerust met fotoverkenningspods die informatie in realtime kunnen verzenden naar het thuisfront. Japan heeft een lang traject afgelegd om de F-15 Eagle geschikt te maken voor fotoverkenning. In 2006 werd Toshiba gecontracteerd om een verkenningsversie te ontwikkelen door bestaande F-15J’s om te bouwen tot RF-15J. Deze versie van de Eagle zou dan ervoor moeten zorgen dat de RF-4E kan worden uitgefaseerd. Het Japanse bedrijf Toshiba ontving een contract om een conceptversie te gaan ontwikkelen van de RF-15J.

Tegelijkertijd is men tot het concept gekomen om de Japanse F-15’s uit te rusten de Synthetic Aperture Radar (SAR) pod. Lockheed Martin kondigde in 2007 aan dat het radarmogelijkheden zal upgraden voor de verkenningsversie van de F-15J vloot van de Japan Air Self Defense Force. Lockheed Martin had het plan om een aantal geselecteerde F-15J vliegtuigen uit te rusten met geavanceerde synthetische aperture radar pods. Lockheed Martin ontwikkelt SAR-technologieën al sinds de jaren vijftig. Waar Toshiba de opdracht heeft om de neus sectie van de bestaande F-15J te verbouwen voor fotoverkenning, komt Lockheed Martin met een pod die onder de romp kan worden gehangen. Eenmaal geïntegreerd met het vliegtuig, zal de SAR

radar kritieke targeting informatie in realtime ontvangen, verwerken en versturen. Het SAR systeem maakt gebruik van een solid-state digitaal systeem om beelden op te nemen, een datalink in de lucht om informatie elektronisch naar grondstations door te sturen, en de SAR om doelen op elk moment van de dag of nacht in elk type weersomstandigheid nauwkeurig te lokaliseren. Het Sar systeem is een actief systeem dat met radiogolven in plaats van licht detecteert. Het SAR systeem zou dus een ideale oplossing kunnen zijn voor de JASDF. Met deze oplossing zouden de RF-4E Phantoms uitgefaseerd kunnen worden.

Het ontwikkelen van een speciale RF-15 variant voor Japan door bestaande F-15J modellen om te bouwen bleek geen haalbare kaart voor de JASDF. In oktober 2010, annuleerde de JASDF het project dat werkte aan de RF-15J verkenningsvariant. Het toestel zou optische en infraroodcamera's en andere verkenningsapparatuur ingebouwd krijgen. Japan zou op dat moment zijn verouderende RF-4E verkenning vliegtuigen blijven gebruiken voor het maken van luchtopnamen. Toshiba was volgens het contract verplicht om deze versie van de Eagle te leveren tussen september en oktober 2010. Deze contracten waren getekend in de fiscale jaren 2007 en 2008 voor een totaal van 10 miljard Yen (ongeveer 100 miljoen US Dollars). Bij een groot gebrek aan de benodigde componenten uit het buitenland had Toshiba de Japanse regering om toestemming gevraagd om de levering uit te stellen tot het voorjaar van 2012. De beslissing om te cancelen volgde op een aankondiging dat Japan overwoog om onbemande vliegtuigen van het type Global Hawk te kopen. De gespecialiseerde verkenningsversie van de F-15J zou dan niet meer nodig zijn. Ook hebben enkele onderzoeksrapporten gemeld dat de nieuw ontwikkelde verkenningsdrone van het type Global Hawk prima kan worden ingezet voor verkenningstaken. Een F-15 verkenningstype is dus niet nodig, maar daarentegen is de Global Hawk een strategisch verkenningsvliegtuig. De RF-4 en een mogelijke RF-15J zijn daarentegen tactische verkenningsvliegtuigen met volledig verschillende doeleinden en inzet.

Waarom Japan nooit heeft gekozen voor het SAR systeem is een raadsel. Vermoedelijk was het systeem te duur, maar dat is nooit aangegeven door de Japanse regering. De Amerikaanse overheid heeft het SAR systeem voor inzet onder de F-15 wel doorontwikkeld nadat Japan stopte met het project. De Amerikaanse F-15E Strike Eagle vloot is tegenwoordig in staat om te vliegen met dit systeem voor verkenningsdoeleinden. In de jaren van 2006 tot en met 2010 heeft Japan veel energie gestopt in het klaar stomen van de F-15J voor de fotoverkenningstaken. Dit heeft een groot bedrag aan geld gekost en uiteindelijk heeft het niets opgeleverd voor de JASDF. Japan was daardoor genoodzaakt om door te blijven vliegen met de RF-4E tot begin 2020. Om toch na het Phantom tijdperk bezig te kunnen zijn, heeft Japan in 2018 een drietal Global Hawk drones besteld bij het Amerikaanse Northrop Grumman. Naast de drones, worden ondertussen ook de eerste F-35A Lightning II toestellen in gebruik genomen in Japan. Het lijkt erop dat dit toestel de primaire fotoverkenningstaken op zich zal gaan nemen. De F-35 heeft het krachtigste en meest uitgebreide geïntegreerde sensor pakket van elk gevechtsvliegtuig in de geschiedenis en kan alle verkenningstaken perfect uitvoeren. De informatie verzameld door F-35-sensoren kan gemakkelijk worden gedeeld met commandanten op zee, in de lucht of op de grond. Het mag dus duidelijk zijn dat met de komst van met name de F-35A en de Global Hawk de plannen voor een votoverkenningsversie van de F-15J definitief van de baan zijn. Japan kan de sterk verouderde RF-4E Phantom met een gerust hart uitfaseren, want de opvolger staat klaar in de vorm van de F-35.